Λ. Ιωαννίδης - "Σήμα κινδύνου για τη Δυτική Μακεδονία. Απούσα(;) η Δίκαιη Μετάβαση από την επόμενη προγραμματική περίοδο της Ε.Ε. 2028–2034."
Στις 16 Ιουλίου 2025, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε την πρότασή της για το νέο Πολυετές Χρηματοοικονομικό Πλαίσιο της Ένωσης
για την περίοδο 2028–2034[1].
Στο κείμενο που παρουσιάστηκε, η αναφορά στη Δίκαιη Μετάβαση και στην ανάγκη διακριτής χρηματοδότησης για την υποστήριξη των περιοχών μετάβασης απουσιάζει εντελώς. Αντ’ αυτού, προτείνεται η ενσωμάτωσή τους στα Εθνικά και Περιφερειακά Σχέδια Εταιρικών Σχέσεων, χωρίς καμία ουσιαστική δέσμευση για τη χρηματοδότηση των περιοχών αυτών.
Της ανακοίνωσης της Επιτροπής θα ακολουθήσει η δύσκολη και μακρά περίοδος διαπραγματεύσεων μεταξύ των κρατών-μελών και των οργάνων της Ε.Ε., πάντα υπό την πίεση και επιρροή διαφόρων ομάδων συμφερόντων, που εκφράζουν συχνά αντικρουόμενες θέσεις. Στόχος είναι να διαμορφωθεί, έπειτα από αρκετό καιρό, το οριστικό χρηματοδοτικό πλαίσιο για τα χρόνια μετά το 2028.
Οι βασικές προτεραιότητες της νέας πρότασης έχουν πλέον αλλάξει σε σχέση με το παρελθόν, καθώς η ανταγωνιστικότητα και η άμυνα πλέον διαμορφώνουν τους κεντρικούς άξονες πολιτικής, με το περιβάλλον, την κλιματική αλλαγή και την βιοποικιλότητα να υποχωρούν, έτσι όπως προκύπτει από την πρόταση[2].
Ο συνολικός προϋπολογισμός της επόμενης επταετίας ανέρχεται στα ~2 τρισεκατομμύρια ευρώ (1.984 δισ. € σε τρέχουσες τιμές) και αντιστοιχεί στο 1,26% του ΑΕΠ των 27 κρατών-μελών της Ε.Ε.
Με βάση τα παραπάνω, ποιο είναι το μέλλον της Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης στην Δυτική Μακεδονία, όταν όλος ο σχεδιασμός έχει ταυτιστεί σχεδόν αποκλειστικά με το Ευρωπαϊκό Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης;
Πώς διασφαλίζεται η συνέχεια της υποστήριξης της περιοχής, όταν η μετάβαση αποτελεί ένα σύνθετο και μακροπρόθεσμο εγχείρημα;
Η παραπάνω ανακοίνωση του σχεδίου του νέου ΠΔΠ 2028–2034 θα πρέπει να σημάνει συναγερμό και να ανοίξει άμεσα ο δημόσιος διάλογος και να διαμορφωθεί ένα διεκδικητικό πλαίσιο που:
- Θα ζητά από την κυβέρνηση να διεκδικήσει τη διακριτή συνέχιση του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης και στη νέα προγραμματική περίοδο, με επαρκείς πόρους.
- Θα διασφαλίζει ότι η Μετάβαση θα αποτελεί μια στρατηγική με πολλαπλές πηγές χρηματοδότησης, και όχι –όπως σήμερα– έναν σχεδιασμό που περιστρέφεται αποκλειστικά γύρω από το ΤΔΜ.
- Θα επιδιώκει τη δέσμευση όλων των πολιτικών κομμάτων για τη συνέχιση της υποστήριξης της περιοχής ως ειδικής περιοχής μετάβασης και μετά το 2030.
- Που θα προτείνει και θα διεκδικεί αλλαγές στην αρχιτεκτονική του σχεδιασμού, με ουσιαστική συμμετοχή της τοπικής αυτοδιοίκησης και των τοπικών φορέων.
Ταυτόχρονα θα πρέπει να επιδιωχθούν συμμαχίες με τους φορείς αντίστοιχων περιφερειών στην Ε.Ε. ώστε να υπάρξει άμεση άσκηση πίεσης στους αρμόδιους ευρωπαϊκούς θεσμούς.
Δυστυχώς, για πολλά χρόνια στην περιοχή αντιδρούμε με καθυστέρηση στις εξελίξεις. Αυτήν την περίοδο, ωστόσο, σε ευρωπαϊκό επίπεδο λαμβάνονται αποφάσεις που θα επηρεάσουν καθοριστικά το μέλλον της Δυτικής Μακεδονίας.
Είναι αναγκαίο να υπάρξει άμεση κινητοποίηση και συνεννόηση γύρω από ένα κοινό πλαίσιο διεκδικήσεων και προτάσεων.
Να υπενθυμίσω, ότι το αίτημα για την δημιουργία Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης, τέθηκε για πρώτη φορά το 2017, έπειτα από πρωτοβουλία του Δήμου Κοζάνης, στην Ευρωπαϊκή επιτροπή[3] από κοινού με άλλους Δήμους και εργατικά σωματεία.
Δεν επιτρέπεται να βρεθεί η Δυτική Μακεδονίας, μετά το 2030, για μια ακόμα φορά, στο κενό.
[1] https://commission.europa.eu/publications/multiannual-financial-framework_en
[2] https://caneurope.org/mff-proposal-2028-2034/
[3] 2017 Επιστολή στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή με την οποία προτείνεται το Ταμείο Δίκαιης Μεταβασης και η απάντηση του επιτρόπου κ. Κανιέτε