Η Ιθάκη του Τσίπρα και η γοητεία της Κίρκης (του Θανάση Σκαμνάκη)

Διάβασα το βιβλίο με προσοχή, είναι μεγάλο 759 σελίδες μεγάλου σχήματος, γιατί  πηγαίνει σε λεπτομέρειες που ίσως να μας είναι αχρείαστες, αλλά οικοδομούν το πρόσωπο που θέλει ο συγγραφέας.

Δεν είναι όμως κουραστικό. Είναι γλαφυρό, καλογραμμένο και ευανάγνωστο. Σα να διαβάζεις σε αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα τα πάθη ενός πολιτικού ηγέτη.

Αν το διαβάσεις ως μυθιστόρημα, συμπαθείς τον ήρωα, ο οποίος ως άλλος Οδυσσέας, όπως… σεμνά ορίζει τον εαυτό του, περνάει τα χίλια βάσανα, Λαιστρυγόνες, Κύκλωπες, μαζί και Συμπληγάδες από άλλο έπος, για να οδηγήσει τους συντρόφους του, τον ελληνικό λαό στην Ιθάκη της Ευρωζώνης. Αλλά στο δρόμο οι πρώτοι που τον υπονομεύουν είναι οι σύντροφοί του, οι οποίοι κάθε φορά ανοίγουν τον ασκό του Αιόλου και χάνονται οι ούριοι άνεμοι (φυσικά όλοι ξέρουμε πως ο Οδυσσέας έφτασε μόνος στην Ιθάκη, οι σύντροφοί του καταναλώθηκαν στο δρόμο, κι όπως θα δούμε το ίδιο και οι σύντροφοι του Οδυσσέα … Τσίπρα).

Και συμπαθώντας τον θέλεις κάθε φορά τα μέτρα που παίρνει να είναι όσο γίνεται πιο αποτελεσματικά, και συνεπώς πιο σκληρά, ώστε στο τέλος να νικήσει τον κακό λύκο Σοϊμπλε (αυτό είναι από άλλο παραμύθι, όπως καταλαβαίνετε) κι ας επιβαρύνεται όλο και περισσότερο ο ελληνικός λαός! Αυτό θέλει ο συγγραφέας, εκεί σε οδηγεί.

Αλλά δυστυχώς δεν είναι μυθιστόρημα, είναι πολιτική.

Ας δούμε όμως το περιεχόμενο και μερικές βασικές σκέψεις γύρω από αυτό.

1. Η Ευρωπαϊκή Ένωση

Δηλώνει πως είναι ευρωπαϊστής από μικρός. Αλλά ταυτόχρονα μας περιγράφει έναν αδυσώπητο μηχανισμό επιβολής σκοτεινών θελήσεων. Τι οποίες θελήσεις όμως δεν αναφέρει ούτε υπαινικτικά. Ήταν μόνο ο Σόιμπλε και κάποιοι που τους υποχρέωνε να τον ακολουθήσουν, ο οποίος είχε προσωπικό κίνητρο, καθώς στοχοποιώντας την Ελλάδα έβγαζε λάδι τις δικές του οικονομικές επιλογές που είχαν οδηγήσει σε κρίση. Και ο Τόμσεν, τον θυμάστε;, ο οποίος ήταν ένας ανίκανος οικονομολόγος του ΔΝΤ. Συνεπώς, όλα θα είχαν πάει καλύτερα αν έλειπαν αυτοί.

Ωστόσο, χωρίς να το θέλει, μας αποκαλύπτει αυτόν τον εφιαλτικό μηχανισμό, που μας πείθει, αν θέλουμε να το δούμε, πως η ΕΕ δεν διορθώνεται, ανατρέπεται. Αλλιώς θα καταδυναστεύει κάθε προσπάθεια κυριαρχίας, οικονομικής και πολιτικής.

Μ’ αυτό το σύστημα αναμετρήθηκε και το νίκησε, μας λέει, οδηγώντας τη χώρα έξω από τα μνημόνια προς την ευημερία. Όσα έκανε, τα έκανε γιατί δεν υπήρχε άλλος δρόμος. Και πρέπει να τον ευγνωμονούμε που πέτυχε εκεί που οι δεξιοί και άλλοι προκάτοχοί του δεν μπόρεσαν.

Και συνεπώς, το βασικό ζητούμενο σήμερα είναι να διορθώσουμε αυτά τα λάθη για να πάει η ΕΕ καλύτερα προς το σκοπό της. Καθότι, η Ευρώπη είναι μια μεγάλη ιδέα.

Διότι, όπως λέει στο νέο του πρόγραμμα, «η ΕΕ είναι μια κατάκτηση των λαών της ηπείρου μας» (κάνει δηλ. πολλά βήματα πιο πέρα από την περίφημη εκείνη διεκδίκηση του ΚΚΕεσωτερικού, για την Ευρώπη των λαών), και χρειάζεται ένα «νέο προοδευτικό όραμα που στηρίζεται σε εφτά στόχους». Επειδή έχει λάθος ηγεσία δεν μπορεί η Αριστερά να την εγκαταλείψει. Πρέπει να «προσδώσει θετική προοπτική και αξιοπιστία στο ευρωπαϊκό εγχείρημα» και ο ίδιος προβάλλει ως ένας ηγέτης για όλη την ΕΕ.

2. Το δημοψήφισμα

Αφού μας εξηγήσει τι ακριβώς ζήτησε να ψηφίσουμε, που δεν το καταλάβαμε τότε, καταλήγει πως η διαχείριση που έκανε ήταν η καλύτερη δυνατή και σύμφωνη με το αποτέλεσμα της κάλπης. Πασχίζει να αποδείξει ότι δεν υπήρχε άλλος δρόμος από μια συμφωνία με τους δανειστές μέσα στο ευρώ. Όλα τα άλλα ήταν δρόμοι είτε επικίνδυνοι είτε αφελείς είτε κλειστοί.

3. Η Αριστερά

Η Αριστερά αρχίζει και τελειώνει στο ΣΥΡΙΖΑ. Με την λοιπή Αριστερά ξεμπερδεύει πολύ γρήγορα θεωρώντας πως είναι ιδεοληπτική, συνεπώς αναξιόπιστη, καλή στην αντίσταση και τις καταγγελίες αλλά πρέπει να μπορεί να κυβερνήσει και να δει τα δύσκολα, που τα είδε εκείνος και τα αντιμετώπισε, όχι χωρίς αβαρίες αλλά με το κεφάλι ψηλά και την «κοινωνία όρθια».

Κι έτσι, ενώ σε όλο το βιβλίο αναφέρεται συνέχεια στη δεξιά αμφισβήτηση, τόσο από την πολιτική αντιπολίτευση, όσο και από τα ΜΜΕ, δεν έχει καμία αναφορά στην αριστερή. Η συναρπαστική και υπεύθυνη Αριστερά είναι ουσιαστικά γι’ αυτόν η σοσιαλδημοκρατία. Και γι’ αυτό αναζητά διευρύνσεις του κόμματος του προς τα εκεί. Να ηγηθεί, ο ίδιος, της «μεγάλης προοδευτικής παράταξης», της οποίας το εκλεκτό μέλος ΠΑΣΟΚ μας είχε βάλει στην περιπέτεια των μνημονίων και ο λαός το είχε εκλογικά καταβαραθρώσει. Και στο πρόγραμμά του για το σήμερα τοποθετεί την σοσιαλδημοκρατία σε περίοπτη θέση, τόσο για τα ελληνικά όσο και για τα παγκόσμια σχέδια του.

4. Εγώ και καθόλου εμείς

Θα πει κανείς, δικό του είναι για τα δικά του γράφει. Δεν είναι έτσι όμως όταν είναι ο πρώτος μιας συλλογικής προσπάθειας. Και δεν ξέρω αν εκείνοι που τον συνέδραμαν στη συγγραφή μπορούσαν να κάνουν κάτι περισσότερο για να τον σώσουν από τον εαυτό του, τουλάχιστον στο βιβλίο.

Όλες οι μεγάλες αποφάσεις στις πιο κρίσιμες στιγμές είναι δικές του, λέει. Δεν υπάρχει ένας συνεργάτης να τον συμβουλεύτηκε, ένας υπουργός να του ζήτησε τη γνώμη. Κι αυτό για εκείνες τις αποφάσεις που ο ίδιος θεωρεί επιτυχείς. Γιατί στις αποτυχημένες, φταίει ο ίδιος μεν, αλλά γιατί άκουσε τους άλλους, ολιγώρησε εξ αιτίας των άλλων κ.ο.κ.  Σε κάποιες περιπτώσεις μάλιστα αιφνιδίαζε τους συνεργάτες του ανακοινώνοντας πράγματα που πρώτα έπρεπε να συζητήσει μαζί τους. Όπως, για παράδειγμα το βράδυ των εκλογών της 7ης Ιουλίου 2019, όπου ανακοίνωσε πως «να επιχειρήσουμε να επανιδρύσουμε το κόμμα μας. Να φτιάξουμε το κόμμα μας από την αρχή». Προκαλώντας χάος στα στελέχη και τα μέλη του.

Υπό αυτή την έννοια δεν είναι και ειλικρινές. Είναι μια προβολή του παρελθόντος στο παρόν, μέσω της αυτοεπιβεβαίωσης, και δηλώνει στους κάθε είδους πάνω, ολιγαρχία, Αμερικανούς, Ευρωπαίους, πως είμαι εδώ έτοιμος να διαχειριστώ την κατάσταση, την οποία αυτή τη φορά θα την διαχειριστώ χωρίς τα λάθη του παρελθόντος, καθότι έμπειρος πλέον, χωρίς ιδεοληψίες και χωρίς τα βαρίδια που είχα τότε, δηλ. κόμμα, στελέχη κ.λπ. Αλλά χωρίς κόμμα να τον στηρίζει που μπορεί να πάει; Στην βαθιά αγκαλιά εκείνων που λέει πως θέλει να αντιμετωπίσει.

5. Απαξίωση του κόμματος του ΣΥΡΙΖΑ

Οι πιο συχνές αναφορές του σχετικά με το κόμμα του είναι για το πόσο εμπόδιο στεκόταν στα σχέδια και τους χειρισμούς του. Είτε από ιδεολογική ακαμψία, είτε λόγω προσωπικών φιλοδοξιών. Ιδιαίτερα μετά τις ήττες στις διπλές εκλογές του 2019. Αυτές οι φιλοδοξίες, μαζί με την πανδημία, έφεραν, σύμφωνα με τον συγγραφέα, το ΣΥΡΙΖΑ, το Μάϊο του 2023 στο 20,07% και τον Ιούνιο στο 17,83%. Όπως όμως αποδεικνύεται και εκείνος έκανε ό,τι μπορούσε για να απαξιώσει το κόμμα και τα στελέχη του. Διέλυε το κόμμα στη φιλοδοξία να συγκροτήσει και να ηγηθεί της «προοδευτικής παράταξης» και μετά απέδιδε στα στελέχη του τις ευθύνες γιατί δεν τον ακολουθούσαν.

6. Οι παραλείψεις

Όπως συμβαίνει πάντα, τα όσα παραλείπονται είναι εξ ίσου, ίσως και περισσότερο, σημαντικά, τουλάχιστον σε συμβολικό επίπεδο, από εκείνα που γράφονται.

Παράλειψη εκκωφαντική με πολλά συνδηλούμενα: στη σελίδα 601, κάνει λόγο για το έγκλημα των Τεμπών. Εκεί καταγγέλλει την κυβέρνηση Μητσοτάκη για το μπάζωμα «σε μια προφανή προσπάθεια να εξαφανιστούν τα ίχνη που θα μπορούσαν να στοιχειοθετήσουν ευθύνες για τις ελλείψεις στον σιδηρόδρομο…».

Τι λείπει; Μα η έκρηξη. Καμία αναφορά ούτε εκεί, ούτε πουθενά αλλού. Αλλά η έκρηξη αφορά μια ακόμη πλευρά της συγκάλυψης, το φορτίο που μετέφερε η εμπορική αμαξοστοιχία. Παράβλεψη; Πριν λίγες ημέρες έληξε η απεργία πείνας του Π. Ρούτσι με αυτό το αντικείμενο, δηλ. τις τοξικολογικές εξετάσεις των νεκρών. Ποιον ή ποιους δεν θέλει να εκθέσει;

Παράλειψη επίσης. Κατά την επίσκεψή του στις ΗΠΑ όταν και συναντήθηκε με τον Τραμπ, έκανε μια θεαματική ακροβασία: “Διαπίστωσα από τη συνάντηση που είχα με τον Πρόεδρο ότι η προσέγγιση του στα πράγματα και ο τρόπος με τον οποία αντιμετωπίζει την πολιτική ορισμένες φορές μπορεί να μοιάζει διαβολικός, αλλά γίνεται για καλό…”. Διπλωματία το λένε αυτό;

Λέει αρκετά για τη συνάντηση, όμως όχι αυτό. Δεν το θεωρεί άξιο αναφοράς. Ας σημειώσουμε εδώ το πόσο πολύ συνέβαλε για την διεύρυνση, σε έκταση και σε βάθος, της αμερικανοκρατίας στην Ελλάδα.

Παράλειψη επίσης. Σε όλη τη διάρκεια των διαβουλεύσεων με τους θεσμούς και τους Ευρωπαίους ηγέτες τα κρίσιμα 2015 και 2016, αλλά και μετά, περιγράφει τις κριτικές και τις επιθέσεις που δέχτηκε από τα δεξιά του. Από τους «μένουμε Ευρώπη» και τους «Βάστα Σοϊμπλε». Για την κριτική της Αριστεράς δεν λέει κουβέντα. Σαν το άκρον της Αριστεράς να ήταν ο ΣΥΡΙΖΑ, και πέραν αυτού το κενό. Δεν νοιώθει επαρκής να απαντήσει στα όσα του καταμαρτυρούσαν με αποδείξεις και στοιχεία; Ή παριστάνοντας πως δεν βλέπει προς τα εκεί νομίζει πως εξαλείφει την Αριστερά, περιφρονώντας την με μια γενική αναφορά πως ήταν με τη δραχμή και αγνοούσε τα πολιτικά και οικονομικά δεδομένα;

Παράλειψη επίσης. Γράφει σχετικά με την κατάσταση στο σιδηρόδρομο. Αλλά για το ποιος υπέγραψε τη σύμβαση με τη Hellenic Train τσιμουδιά. Με την οποία , όπως ξέρουμε, κανονικοποίησε τις ιδιωτικοποιήσεις. Λαλίστατος στα λοιπά, τη δική του υπογραφή δεν την μνημονεύει.

Παράλειψη επίσης. Μιλάει για το ναυάγιο της Πύλου που κόστισε εκατοντάδες ζωές, για τα λάθη στη διαχείριση, αλλά λέξη για τις ευθύνες Λιμενικού και εμπλεκόμενων φορέων σχετικά με το ίδιο το ναυάγιο.

Παράλειψη, αλλά και αναφορά. Η κυβέρνησή του προώθησε όσο καμία άλλη τις σχέσεις της χώρας με το Ισραήλ. Σε πολλά επίπεδα. Με σχέδια όπως ο East Med τα οποία δεν επρόκειτο να γίνουν, όπως και δεν έγιναν, μέσω των οποίων όμως κατοχυρωνόταν η ισραηλινή παρουσία στην περιοχή. Το εντάσσει και αυτό στην πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική. Αλλά δεν είναι παρά υπόκλιση σε ένα κράτος που δολοφονούσε πολύ πριν καταδικαστεί για εγκλήματα πολέμου στη Γάζα. Και στις επιταγές των Αμερικανών.

Κάτι σαν συμπεράσματα

Γενικά, είναι ένα βιβλίο για την επιστροφή στην πολιτική σκηνή με τους δικούς του όρους – και τους όρους φυσικά εκείνων που τον υποστηρίζουν. Γράφει ένα μη πολιτικό βιβλίο για την πολιτική, συναισθηματοποιώντας τα γεγονότα για να αποσπάσει συμπάθεια. Η εικόνα είναι, το νέο παιδί που προσπάθησε, αλλά ήταν άπειρο, έπεσε στην κάκιστη συγκυρία και στους κάκιστους ανθρώπους, τύπου Σόιμπλε, έπαθε και έμαθε και τώρα γυρίζει, έμπειρος πια, «με τόσες γνώσεις», να μας ζητήσει την εμπιστοσύνη.

Και στέλνει μηνύματα, πρώτα στους νονούς της πολιτικής, έξω και μέσα, και ύστερα στο ελληνικό κοινό. Οπότε, όλα όσα επιλέγονται να ειπωθούν, λέγονται με βάση τις σημερινές επιδιώξεις, άρα σε αυτές προσαρμόζονται συχνά τα γεγονότα του ποαρελθόντος.

Ο ίδιος φαντάζεται και περιγράφει τον εαυτό του ως Οδυσσέα, αλλά και λίγο σαν Ιάσωνα που περνάει τις Συμπληγάδες Πέτρες των «θεσμών». Λίγο πιο πέρα γίνεται Ρομπέν των Δασών που παίρνει από τους πλούσιους για να δώσει στους φτωχούς, μετά Τσε Γκεβάρα μιας σύγχρονης Αριστεράς σε ένα σύγχρονο αντάρτικο εντός των «θεσμών», και κάπου προς το τέλος Αρης Βελουχιώτης που συμμαχεί με τους αντίπαλους για χάρη της αντίστασης. Κι όταν σφυρίζει στους δαιδαλώδεις διαδρόμους της ΕΕ, φέρνει κάτι από Παιδί Φάντασμα, «εγώ δεν ξεκουράζομαι ποτέ, είμαι παντού όπου το χρέος με προστάζει».

Αλλά στο παρόν μας προτείνει σε ένα «Εθνικό Σχέδιο Αναγέννησης», που, όπως μας λέει, είναι ανάλογο εκείνων του Χαρ. Τρικούπη και του Ελ. Βενιζέλου.

Το θέμα είναι όμως, επειδή είναι πολιτική εδώ κι όχι ρομάντζο, ότι δεν βγάζει ουσιαστικά συμπεράσματα, έτσι ώστε αν κληθεί θα ξανακάνει τα ίδια λάθη. Και το πρώτο, βασικό συμπέρασμα είναι ότι αυτά που τράβηξε, κι αυτός και ο ελληνικός λαός, αποδεικνύουν με τον πιο σαφή τρόπο πως αυτός ο αδιαφανής, αντιδημοκρατικός και ολιγαρχικός μηχανισμός που είναι η ΕΕ δεν αλλάζει.

Εν τέλει δεν φαίνεται να τον έχει συναρπάσει τόσο η Ιθάκη, μάλλον η Κίρκη κέρδισε στην αναμέτρηση.

ΠΗΓΗ: www.kommon.gr