ΚΟΥΛΑ ΦΙΛΑΔΕΛΦΕΙΑΣ -ΚΑΛΟΗ - ΟΨΙΚΕΙΟΝ -KULDΙ—KULA (Σταύρου Π. Καπλάνογλου)

ΤΙ ΗΤΑΝ -ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΟΤΑΝ - Τα Κούλα, , υπήρξαν μια Ελληνική κοινότητα ανάμεσα στη Σμύρνη και στο Ουσάκ, περίπου 150 χλμ. μακριά από τη θάλασσα στην Κατακεκαυμένη Katakekaumene ) περιοχη όπως την αποκαλούσαν αρχαίοι συγγραφείς , όπως ο Στράβων από την Αμάσεια, ο Ρωμαίος Βιργίλιος, ο Στ.Βυζάντιος κ.α.

Η απόσταση από την Σμύρνη είναι 143 χλμ ,από το Σαλιχλί (Σάρδεις) 48 χλμ και την Μαγνησία 53 χλμ
Η περιοχή που βρισκόταν τα Κούλα είχε αυτή την ονομασια όντας θύμα ηφαιστειακών εκρήξεων στο παρελθόν (κατακάηκε) και είναι καταμετρημένοι ακόμη και σήμερα 80 ηφαιστειακοί σχηματισμοί υπό μορφή κώνων
ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΟ 1922
Λίγο πριν από την καταστροφή του 1922, στα Κούλα κατοικούσαν 9.500 Τούρκοι και 3.000 τουρκόφωνοι Έλληνες,
Παλαιότερα όμως οι Έλληνες ήταν πολύ περισσότεροι, μα από τα μέσα του 19ου αιώνα. μετανάστευσαν στη Σμύρνη, επειδή παρήκμασε η τοπική βαφική τέχνη, λόγω της μεγάλης διάδοσης των χημικών ευρωπαϊκών χρωμάτων
Κούλα (2.800 )
Στην ευρύτερη περιοχή των Κούλων, που ήταν η διοικητική έδρα 86 χωριών, το χριστιανικό στοιχείο δεν ήταν πολυάριθμο και υπερτερούσαν οι Μουσουλμάνοι.
Υπήρχαν λίγα ελληνικά χωριά, όπως τα Μεντοχώρια, το Μένε (αρχαία Μαιονία) και το πανάρχαιο Γκιόλντε, περίφημο κάποτε για την ιδιαίτερη ελληνική διάλεκτο των κατοίκων του, για τα εξαίσια κεντήματα των γυναικών του και για τη βυζαντινή εκκλησιά του,.
ΟΝΟΜΑ
Το παλαιότερο γνωστό όνομα είναι Οψίκειον και ήταν μία από τις βυζαντινές στρατιωτικές και διοικητικές συνοικίες μεταξύ του 7ου και του 11ου αιώνα
Αργότερα η πόλη άλλαξε όνομα και ονομάσθηκε Κα(ο)λόη που συνδέθηκε στενά με την Φιλαδέλφεια. και υπηρξε σπουδαία επαρχιακή πόλη της Δ. Μ.Ασίας
Μετά την έλευση των Οθωμανών επί Υakup Bey (1300-1340 ) λεγόταν Kuldi και Kula (έτσι αναγράφεται σε θεμέλιο λίθο εκείνης της εποχής )
Το όνομα Κούλα παρέμεινε σε όλη την διάρκεια της Οθωμανικής κατοχής Στους καταλόγους του πατριαρχείου η χριστιανική κοινότητα αναφέρεται με τα ονόματα Κούλα-Καλόη-Kula
Πιθανόν το Κουλα να είναι παραφθορά του Βυζαντινού ονόματος Καλόη Κατά μια άλλη εκδοχη η πλήρης ερμηνεία της λέξης Κούλα θεωρείται Τουρκική λήξη και σχετίζεται με το φρούριο (φρούριον = kale ) που σημαίνει οχυρωμένη πόλη

ΙΣΤΟΡΙΑ
Κατά την Βυζαντινή περίοδο τα Κούλα ήταν γνωστά με το όνομα Οψίκι(ει)ον και ήταν η έδρα του του Θέματος των Οψίκι(ει)ον
Μία από τις βυζαντινές στρατιωτικές και διοικητικές συνοικίες μεταξύ του 7ου και του 11ου αιώνα
Στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία με την ονομασία θέμα αναφερόταν αρχικά οι μεγάλες στρατιωτικές μονάδες του βυζαντινού στρατού που δημιουργήθηκαν κατά τον 6ο αιώνα, οι οποίες λάμβαναν το όνομά τους από την τοποθεσία την οποία συν ετίθεντο και οι οποίες εξελίχτηκαν σταδιακά από τον 8ο αιώνα σε διοικητικές περιφέρειες του κράτους, με διοικητικό ρόλο υπό τον εκάστοτε ανώτερο στρατιωτικό αξιωματικό (στρατηγό). Οι διοικητικές αυτές περιφέρειες της Αυτοκρατορίας οι οποίες δημιουργήθηκαν πιθανά τον 7ο αιώνα,μετά την κατάργηση επαρχιών που είχαν θεσπίσει παλαιότερα και ο Μέγας Κων/νος και παλιότερα ο Διοκλητιανός αποτελούσαν δε και κέντρα επιστρατεύσεως.
Ήταν μια οχυρωμένη πόλη και με την έλευση των Οθωμανών στην περιοχη αλλάζει συχνά τα χέρια μεταξύ των Τούρκων και των Βυζαντινών.
Εξ'΄άλλου όπως προαναφέραμε κατά μια εκδοχή η μετέπειτα ονομασια του Οψικίου σε Κο(α)λόη εγινε Κούλα από τους Οθωμανούς από την αντίστοιχη του φρουρίου Τουρκική λέξη Καle

Δεν υπαρχουν πολλές πληροφοριες για τα Κούλα στην οθωμανική περίοδο ο Τούρκος περιηγητής Evliya Çelebi που επισκέφθηκε την πόλη το 1671 γράφει
ότι στα Κούλα υπήρχαν 24 τζαμιά, 3 λουτρά , 6 πανδοχεία και 1200 σπίτια .

Περίπου 200 χρόνια μετά τον Εβλίγια Τσελέμπι, τον 19ο αιώνα ο Semsettin Sami, στα τέλη του αιώνα, δηλώνει ότι υπάρχουν 30 τζαμιά, 3 λουτρά και 15 βρύσες.3 αργότερα θα απομείνουν μόνο 18 τζαμιά,, 1 λουτρό , 3 χάνια, , 1 βρύση

Πολλές από τις εναπομείνασες κατοικίες του 18ου-19ου αιώνα που προαναφέρθηκαν ήταν ιδιοκτησία των Ελλήνων ,
Μάρτυρες της μεγάλης οικονομικής ακμής των Κούλων και της κορυφαίας παρουσίας των Ορθοδόξων θεωρούνται εξαιρετικά δείγματα αρχιτεκτονικής και είναι εκατοντάδες στις γειτονίες των Ρωμιών
Ολόκληρες αυτές η περιοχές των Ελληνικών μαχαλάδων έχουν κηρυχθεί σήμερα διατηρητέες και πολλά κτίρια αναπαλαιώνονται, όπως ο κομψός ναός της Παναγίας (1837) και το τεράστιο αρχοντικό κονάκι της οικογένειας Χατζημωυσόγλου. Η κύρια όψη του επιβλητικού κτιρίου της Λαμπιδείου Σχολής, .

ΘΡΗΣΚΕΙΑ
Η Χριστιανική κοινότητα των Κούλων ανήκε στις αρχές του 20ου αιώνα στην Μητροπολη Φιλαδέλφειας, στους καταλόγους του οικουμενικού πατριαρχείου φέρει τον αριθμό γ)
και αναφέρεται με τα ονόματα Κούλα-Καλόης (Kula) δηλαδή δίνεται η Ελληνική ονομασια ,η Βυζαντινή και η Τουρκική, στους ίδιους καταλόγους εμφανίζονται με αριθμό β) το Μενταχώρι (Kemaliye) και με τον αριθμό δ) το Γκιόλντε (Gölde), ερειπωμένο σήμερα που ήταν κατά τις πληροφοριες μας αμιγής Χριστιανικοί οικισμοί, αλλά και άλλοι 13 οικισμοί μικτοί.
Τα Κουλα είχαν 3 εκκλησίες από τις οποίες διασώζονται οι 2 η μια εξ αυτών έχει μάλιστα αναπαλαιωθεί.
Μας είναι γνωστά τα δυο ονόματα
1 Ο ναός της Παναγιάς
Η εκκλησία της Παναγίας βρίσκεται σε ένα ψηλό σημείο της πόλης στα ανατολικά .
Υπάρχει Ελληνική μαρμάρινη επιγραφή στο αψιδωτό αέτωμα στη βορειοδυτική πύλη της εκκλησίας .
Σαφώς στην επιγραφή στις παλιές φωτογραφίες διαβάζεται η η ημερομηνία της 25ης Μαρτίου 1837
Υπάρχουν ενδείξεις ότι πιθανότατα, η εκκλησία άρχισε να χτίζεται το 1831, και το 1837 υποβλήθηκε σε μεγάλες επισκευές και επισκευές.
Η εκκλησία έχει ορθογώνιο σχέδιο προς την ανατολή προς τη δυτική κατεύθυνση. Εξωτερικό μήκος 25,30μ., Πλάτος 9,22μ., Ύψος 7,33μ. Και απλή αψίδα.
Η εκκλησία είναι καλυμμένη με κεκλιμένη οροφή και στις δύο πλευρές και εσωτερική θόλο.
Η εκκλησία έχει αναπαλαιωθεί.

2.Ο ναός του Αγίου Στεφάνου
Η εκκλησία χτίστηκε το 1835 στην περιοχή των Κούλων Akgun. Στην εκκλησία υπαρχουν υπάρχουν επιγραφές στα Καραμανλίδικα Παρόλο που δεν υπάρχουν αρκετές ιστορικές πληροφορίες για την εκκλησία, και δεν έχουν γίνει έργα αναστήλωσης.
ΠΑΙΔΕΙΑ
Υπήρχε σχολείο για την εκπαίδευση των Ελληνοπαίδων η ''Λαμπίδειος σχολή '' η οποία ήταν γνωστή για το επίπεδο της εκπαίδευσης και στην περιφέρεια της Μητροπόλεως Φιλαδελφείας που στεγαζόταν σε ένα ωραιότατο κτίριο.και χτίστηκε γύρω στα 1875-85.
Μετά την εκδίωξη των Ελλήνων από τα Κούλα χρησιμοποιήθηκε για δεκαετίες ως Τουρκικό σχολείο στον λεγόμενο ''ZAFER MAHALLE '' κάποια στιγμή εγκαταλείφθηκε και κάηκε.
ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ
Τα Κούλα αναπτύχθηκαν από το 17ο αιώνα. χάρη στην ταπητουργία και τη βαφική, τέχνες στις οποίες διακρίθηκαν ιδιαιτέρως οι Έλληνες Κουλαλήδες,
Τα περίφημα χαλιά με την ονομασια ως «τάπητες Κούλα». ήταν γνωστά και περιζήτητα παγκοσμίως .Οι κάτοικοι της περιοχής και της πόλης ήξεραν τα μυστικά των φυτικών (π.χ. Ερυθρό χρώμα από το ριζάρι )και γαιωδών ανεξίτηλων χρωμάτων και ύφαιναν καλά χαλιά,
Ασχολούνταν, εκτός από την υφαντική και τις μπογιές, με την αργυροχρυσοχοΐα, το εμπόριο και τις τέχνες.
ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ
Ηλίας Ακάσογλου
Ο Ηλίας Ακάσογλου ήταν πλούσιος έμπορος γεννημένος στα Κουλα που ίδρυσε το 1891 την Ελληνική Ακασόγλειο Σχολή, στην ενορία του Αγίου Βουκόλου της Σμύρνης, .
Ευαγγελινός Μισαηλίδης ,
Ο Ευαγγελινός Μισαηλίδης (1820-1890) Ήταν Φιλόλογος και δημοσιογράφος, ιδρυτής της ξακουστής εφημερίδας «Ανατολή» (1851), εκδότης αμέτρητων βιβλίων ποικίλου περιεχομένου και μεταφράσεων στα καραμανλίδικα, Το έργο του θεωρείται υψίστης εθνικής σημασίας για τη διατήρηση της Ορθοδοξίας και τη μόρφωση του απλού Ρωμιού της Ανατολής.
Γεώργιος Ιωακείμογλου,
Ο Γεώργιος Ιωακείμογλου, γεννήθηκε στα Κούλα στις 28/12/1887.
Σπούδασε στην την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Βερολίνου,
Έκανε συστηματικές εργασίες για την καταπολέμηση του εξανθηματικού τύφου. Διορίστηκε Υφηγητής και εν συνεχεία Καθηγητής της Πειραματικής Φαρμακολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Βερολίνου.
Μετά την απόβαση του Ελληνικού στρατού στην Σμύρνη και την απόφαση του Βενιζέλου να αναθέσει στον Κων/νο Καραθεοδωρή την οργάνωση για την δημιουργια του Ιωνικού Πανεπιστημίου , προσεκλήθει στη Σμύρνη να προσφέρει τις γνώσεις του ,
Όταν το μέτωπο κατέρρευσε ήρθε στην Ελλάδα
Και από το 1928, εγινε καθηγητής Φαρμακολογίας στο Εθνικό Πανεπιστήμιο των Αθηνών.
Το 1929 εξελέγη μέλος της Ακαδημίας Αθηνών και το 1935 πρόεδρος του Ανωτάτου υγειονομικού συμβουλίου.
Πέθανε το 1979 σε ηλικία 96 χρονών..
ΔΙΩΞΕΙΣ
Στις 15 Μαΐου 1919, οι Έλληνες, μπήκαν στην στη Σμύρνη, λίγο αργότερα οι Ελληνικές δυνάμεις έφθασαν και στην περιοχή των Κούλων ήταν 28 Ιουνίου 1920.
Στις 30 Αυγούστου 1922 με την κατάρρευση του μετώπου οι Ελληνικές δυνάμεις άρχισαν να φεύγουν προς τη Σμύρνη. Οι Τούρκοι εισήλθαν στα Κούλα στις 4 Σεπτεμβρίου 1922.
Με την έλευση τους συνελήφθησαν πάνω από 600 Έλληνες κυρίως γυναικόπαιδα μια και οι περισσότεροι άνδρες των Κούλων είχαν σταλεί εξορία στα Τάγματα εργασίας και κάποιοι είχαν ενταχθεί στον Ελληνικό στρατό ,οι συλληφθέντες κρατήθηκαν στο μεγάλο σπίτι της οικογένειας Χατζημωύσογλου και έκτοτε τα ίχνη τους χάθηκαν.
ΤΑ ΚΟΥΛΑ ΣΗΜΕΡΑ
Τα Κουλα -Kula είναι μια πόλη και περιοχή της επαρχίας Manisa στην περιοχή του Αιγαίου της Τουρκίας . Σύμφωνα με την απογραφή του 2000, ο πληθυσμός της περιοχής είναι 52.986 εκ των οποίων 24.217 ζουν στην πόλη Kula. που βρίσκεται σε υψόμετρο 665 μ