Ποιος στογκά; Γιατί μποχιώνει; (ένα μεταραμόνι)
Τα ρήματα «στογκώ» και «μποχιώνω» είναι σπανιότατα, ωστόσο τα χρησιμοποίησε ο Γιάννης Λογοθέτης στους στίχους του τραγουδιού «Αχ Μαρία», που έγινε δημοφιλέστατο σε μουσική
Λουκιανού Κηλαηδόνη τραγουδισμένο από τον Μανώλη Μητσιά.
Η δεύτερη στροφή του τραγουδιού, όπως θα θυμάστε, λέει:
Φεύγει το τρένο, στογκά, μποχιώνει
θα μου κρυώνεις που θα’σαι μόνη
λιώνει η καρδιά μου στην αγωνία
μπήκε το τρένο στη Γερμανία.
Δυστυχώς, επειδή στο εξώφυλλο του συγκεκριμένου δίσκου δεν αναγράφονταν οι στίχοι, ο περισσότερος κόσμος, μη γνωρίζοντας τα σπανιότατα αυτά ρήματα, επανερμήνευσε τον πρώτο στίχο ως εξής:
Φεύγει το τρένο, στον κάμπο χιόνι…
και η παρερμηνεία αυτή επικράτησε, παρόλο που η πρόταση είναι σαφώς λειψή (λείπει το ρήμα) και ο Λογοθέτης ποτέ δεν θα έγραφε ατελείς προτάσεις.
Δεν είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει αυτό, αν σκεφτούμε και ότι ο φόρος τιμής που θέλησε να αποτίσει ο Νίκος Γκάτσος στον βιρτουόζο του βιολιού Τζανμπατίστα Ροβιόλι (βιολί σαν του Ροβιόλι) παρερμηνεύτηκε από τους αμαθείς ότι τάχα σημαίνει το ανύπαρκτο «σαντουροβιόλι» («με βιολί, σαντουροβιόλι»), εντελώς τερατώδης κατασκευή σαν να λέγαμε μπουζουκοφλογέρα ή τραγέλαφος. Από εδώ προκύπτει και η ανάγκη να γράφονται οι στίχοι στα εξώφυλλα (ή τα ένθετα) των δίσκων για να μην παραπλανάται το νοήμον κοινό.
Αλλά τι σημαίνει στογκά και μποχιώνει; Ομολογώ ότι δεν τα έχω συναντήσει πουθενά αλλού, πέρα από το τραγούδι του Λογοθέτη, παρά μόνο στα χειρόγραφα που βρήκα σε μια παλιά κασέλα, όπου υπάρχει και το ποίημα
Ποιος τη ζωή μου τη στογκά;
Ποιος με μποχιώνει;
Γιατί με τυραννάει μαύρη απελπισιά;
Την ώρα που στον κά-
μπο ρίχνει τόσο χιόνι
Γιατί με άφησες στου δρόμου τα μισά;
Ολόγυρα χορεύουν δολοφόνοι
και τα γουρούνια σκούζουνε στριγκά.
Μες στην ανεμοζάλη ποιος μποχιώνει;
στης νύχτας το σκοτάδι τι στογκά;
Δυστυχώς, το ποίημα αυτό (με δυσανάγνωστη υπογραφή) μάλλον περιπλέκει τα πράγματα. Δεν μας δίνει σαφείς ενδείξεις για τη σημασία των δύο ρημάτων, αν και ασφαλώς κάτι κακό σημαίνουν. Επίσης, παρατηρείται το περίεργο φαινόμενο στη μεν πρώτη στροφή τα ρήματα να χρησιμοποιούνται μεταβατικά (έχουν αντικείμενο) ενώ στη δεύτερη ως αμετάβατα. Ούτε βέβαια υπάρχει έστω και το παραμικρό ίχνος για την ετυμολογία των δυο λέξεων, αλλιώς θα μπορούσαμε να υποθέσουμε και τη σημασία τους.
Αφού μόνος μου δεν κατάφερα να λύσω τον γρίφο, τον υποβάλλω στη συλλογική σοφία των φίλων του ιστολογίου: τι σημαίνει “στογκώ” και τι “μποχιώνω”; Κάθε βοήθεια ευπρόσδεκτη.
Υστερόγραφο: Με συντριβή ομολογώ ότι το παραπάνω ελαφρώς χαζό κείμενο είναι αυτοτρολιά, χόακας, μούφα -το λέω μεταραμόνι διότι ενώ δεν παρερμήνευσα έτσι τους στίχους του Λογοθέτη όταν τους άκουσα, αργότερα σκέφτηκα ότι θα μπορούσαν να επαναναλυθούν ως “stoga bohioni” αντί “στον κάμπο χιόνι”.
Να θυμίσω στους παλαιότερους και να ενημερώσω τους νεότερους ότι στην ορολογία του ιστολογίου “ραμόνι” λέγεται το παράκουσμα ενός τραγουδιού. Στο άρθρο Το ραμόνι και τα λουμπέσα μπορείτε να δείτε περισσότερα για το φαινόμενο αυτό, ενώ στα ραμονια είναι επίσης αφιερωμένο το νεότερο άρθρο Ο Ροβιόλης κατοικεί στην οδό Γραφημώνος. Σε αντίθεση με όσα λέω στο σημερινό άρθρο, βιολιστής Ροβιόλι δεν υπάρχει έξω από τον κόσμο των ραμονιών, παρόλο που κάποιος προσπάθησε να του δώσει σάρκα και οστά, και έγραψε και λήμμα στη Βικιπαίδεια -αλλά Ο Τζανμπατίστα Ροβιόλι δεν μένει πια εδώ.
