O Γιώργος Μαργαρίτης για τον Ιωακείμ Κοζάνης. Το κείμενο της συνέντευξης του καθηγητή σύγχρονης ιστορίας του ΑΠΘ στο kozani.tv

«Υπάρχει κάποια αιτία που κυριαρχεί η αταξία στην ιστορική μνήμη» είπε ο καθηγητής σύγχρονης ιστορίας του ΑΠΘ Γιώργος Μαργαρίτης στο www.kozani.tv και στους Σωκράτη Μουτίδη και Παναγιώτη Τσαρτσιανίδη. 

«Πρόσωπα σαν τον Μητροπολίτη Σερβίων και Κοζάνης Ιωακείμ είναι ενοχλητικά και στην πρώτη ευκαιρία εξορίζονται ακόμη και μετά θάνατον ως αγάλματα. Όταν η χώρα μας κατακτήθηκε από τους Ιταλούς και τους Γερμανούς, ο Ιωακείμ σντιστάθηκε». Για τη συμμετοχή ιερωμένων στην αντίσταση κατά την περίοδο της κατοχής τόνισε: «ένα σημαντικότατο ποσοστό μετείχε ενεργά με κίνδυνο της ζωής του. Πολλοί ιερείς βρέθηκαν στην πρώτη σειρά των εκτελεστικών αποσπασμάτων εκείνα τα δύσκολα χρόνια». «Η σημερινή εκκλησία είναι κατ΄ εικόνα και ομοίωση του όλου πολιτικού σκηνικού της χώρας. Οι τοπικοί ηγέτες της κοινωνίας της Κοζάνης θέλουν να ευθυγραμμιστούν και αυτοί με τη γενική τάση. Εάν η εκκλησία μιλούσε για την Ιωακείμ Κοζάνης θα ήταν ένας φάρος ελπίδας. Δυστυχώς έχει επιλέξει να είναι μέρος του προβλήματος. Με την  “εξορία” του αγάλματος, ο Ιωακείμ μένει χωρίς ιστορία και η Κοζάνη χωρίς τη μορφή σφράγισε ποικιλότροπα την πόλη. Ο καθηγητής Γιώργος Μαργαρίτης συνέχισε λέγοντας: «Ο Μητροπολίτης Ιωακείμ δεν είναι θέμα της εκκλησίας αλλά της ιστορίας του Ελληνισμού. Είναι ένα λαμπρό πρόσωπο που σε πολύ δύσκολες εποχές διαδραμάτισε βασικό ρόλο»

Διαβάστε ολόκληρη την απομαγνητοφωνημένη συνέντευξη. Ευχαριστούμε πολύ την Μαρία Τσαρτσιανίδου για την επιμέλεια.

 

-Τι είναι ιστορική αλήθεια; Τι είναι αναθεώρηση της ιστορίας;

Έχουμε ένα ερήμην της ιστορίας μια διαμάχη πάνω σε προτομές σε αγάλματα, σε μνημεία κ.ο.κ. Γνωρίζετε ότι ένας κεντρικός στόχος σημερινών εκδηλώσεων ή προηγούμενων εκδηλώσεων για παράδειγμα εναντίον του ρατσισμού, στρέφεται εναντίον αγαλμάτων. Ή αν θέλετε στην περίοδο της πανδημίας του κορωνοϊού το κυριότερο χαρακτηριστικό σε πάρα πολλές από τις πρωτεύουσες ειδικά της ανατολικής Ευρώπης ήταν ότι εκμεταλλεύτηκαν την καραντίνα για να μετακομίσουν αγάλματα, δηλαδή να εξαφανίσουν αγάλματα.

Δηλαδή υπάρχει θα ‘λεγε κανείς μια άτυπη κήρυξη πολέμου ενάντια σε μνήμες του παρελθόντος, ενάντια σε μνημεία του παρελθόντος, ενάντια σε τιμώμενα πρόσωπα από την ιστορία, που η ιστορία έχει αναδείξει με τον έναν ή τον άλλον τρόπο. Θα ‘λεγε κανείς βρισκόμαστε μπροστά σε μια απόπειρα να δημιουργηθεί ένα είδος κοινού, μιας μαύρης τρύπας στα ζητήματα αυτά. Τα αγάλματα και οι προτομές, άλλες είναι συμβολικές, άλλες προωθούν πρόσωπα με α’ αξίες, άλλα με β’ αξίες , άλλες με γ’ αξίες. Εδώ πέρα όμως οι πάντες επικεντρώνονται εναντίον των αγαλμάτων, των προτομών, το οποίο είναι ένα χαρακτηριστικό της εποχής μας, θα ‘λεγε κανείς ότι η ανθρωπότητα, δηλαδή αυτές οι τάσεις που σήμερα κυριαρχούν στην ανθρωπότητα έχουν μια παράξενη ιδέα να σβήσουν κυριολεκτικά το παρελθόν, να σβήσουν την ιστορία, οι άνθρωποι να είναι σαν η ιστορία γεννήθηκε μαζί τους και προορισμένη να πεθάνει μαζί τους. Είναι αυτό ένα φαινόμενο των καιρών μας, δεν είναι πια αναθεωρητισμός, είναι πλέον το να μη υπάρχει ιστορία, στις και στις κακές πλευρές να μην υπάρχει καθόλου ιστορία.

Και φυσικά δεν θα μπορούσε να μείνει και η Κοζάνη αμέτοχη σε αυτό το παιχνίδι και με (π.χ. δεν αποφασίστηκε να φύγει το άγαλμα μες την καραντίνα) αλλά ήταν μια αναμόρφωση πλατείας, μια ανάπλαση με στόχο το άγαλμα του Ιωακείμ Κοζάνης, του Ιωακείμ Αποστολίδη, μιας μορφής η οποία δεν αφορά μόνο την Κοζάνη, είναι μια από τις σημαντικότερες μορφές της Εκκλησίας, του Πατριαρχείου και μια από τις σημαντικότερες μορφές της εθνικής ιστορίας της χώρας μας σε αυτούς τους καιρούς. Συνδέονται αυτά. Για την Κοζάνη για να φύγει αυτό το πρόσωπο από κεντρικό σημείο και να εξοριστεί – δεν το ξέραμε αυτό, τώρα μαθαίνουμε ότι εξορίζονται και τα αγάλματα- να εξοριστεί σε περίκλειστο μακρινό χώρο συνδεδεμένο με ένα συγκεκριμένο γεγονός, με μια εκτέλεση ανθρώπων από τις δυνάμεις κατοχής, από τους Ναζί, αυτό αν θέλετε προσαρμόζει την ιστορία, τι ήταν η κατοχή , ήρθαν κάποιοι κακοί, εκτέλεσαν μερικούς και ο παπάς μαζί τους, τον βάζουμε εκεί και ησυχάζουμε. Και ξαφνικά ο Ιωακείμ Κοζάνης μένει χωρίς ιστορία και η Κοζάνη μένει χωρίς ένα σύμβολο, μια συμβολική μορφή η οποία σφράγισε ποικιλότροπα την ιστορία της πόλης, περισσότερο από καθετί άλλο, δεν περισσεύουν και οι παραδειγματικές προσωπικότητες σε μια επαρχιακή πόλη της Δυτικής Μακεδονίας όπως η Κοζάνη.

Θα ήθελα να το αποσυνδέσω με το άμεσα πολιτικό, δηλαδή η ερμηνεία ότι ήρθε η δεξιά και εκδικείται επί των αγαλμάτων που έχουν σχέση με την αριστερά αυτό είναι κατά γνώμη μου μια ρηχή εξήγηση. Εδώ πρόκειται για βαθύτερα πράγματα. Να θυμίσω ότι αυτό το επιχείρημα ότι εδώ πρόκειται για έναν αριστερό ιερωμένο δεν έχει βάση. Με την έννοια ότι καταρχήν έχει αποκατασταθεί από την ορθόδοξη εκκλησία. Το 1957 ξανά τοποθετήθηκε στην Μητρόπολη, έχει αποκατασταθεί. Και όχι μόνο αυτό, η εκκλησία τον έχει τιμήσει, το 2000 έγιναν ειδικές εκδηλώσεις μνήμης της εκκλησίας για αυτό το πρόσωπο.

Και δεν είναι τι κάνει η εκκλησία για αυτό το πρόσωπο , για την εκκλησία είναι ένα πρόσωπο δεν έχει πρόβλημα, δεν δημιουργεί κανένα πρόβλημα αυτή τη στιγμή. Δηλαδή δεν είναι ότι έχουμε ένα σκοταδισμό , είναι μια προσωπικότητα η οποία έχει εγγραφεί στη ιστορία της ορθόδοξης ελληνικής εκκλησίας και είναι μέσα χαραγμένο το πρόσωπο αυτό στην ιστορία της και εν πάσει περιπτώσει απολαμβάνει τιμών μέσα σε αυτήν την ιστορία. Δεν είναι κανέναν απόλυτος, κανένας καταραμένος αφορισμένος, εδώ πέρα πάμε στον παραλογισμό.

Δεν είναι θέμα της εκκλησίας ο Ιωακείμ Κοζάνης. Είναι θέμα της ιστορίας του ελληνισμού ευρύτερα. Ήταν ένας ιερωμένος ο οποίος είναι από τα λαμπρά εκείνα πρόσωπα που σε πολύ δὐσκολες εποχές το Πατριαρχείο (εποχές με βαλκανικούς πολέμους, με όλη αυτήν την ταραχή), ήταν ένα νέο πρόσωπο τότε σε αυτή περίοδο των πολέμων από το 1912 μέχρι την ανταλλαγή των πληθυσμών το 1923 που διαδραμάτισε βασικό ρόλο στα γεγονότα. Ένας εξαιρετικά μορφωμένος άνθρωπος. Να θυμίσουμε ότι πέρα από το γεγονός ότι είναι απόφοιτος της ακαδημίας στη Χάλκη, έχει κάνει σπουδές στη Γαλλία, στο Παρίσι και είναι απόφοιτος Πολιτικών Επιστημών, δηλαδή έχει τις καλύτερες σπουδές. Αυτές τις σπουδές δεν τις χρησιμοποίησε για να κάνει μια καριέρα για να κάνει το οτιδήποτε. Με αυτές τις σπουδές από πολύ μικρή ηλικία, για αυτό και ανέβηκε τις βαθμίδες της εκκλησιαστικής ιεραρχίας πάρα πολύ γρήγορα, τις κατέθεσε στον αγώνα για την επιβίωση των χριστιανικών πληθυσμών, για την σωτήρια σε δύσκολες εποχές των χριστιανικών πληθυσμών, πρωταγωνίστησε στους εκεί αγώνες και όταν τοποθετείται το 1914 – το 1914 είναι μια εξαιρετικά δύσκολη συγκυρία, η οθωμανική αυτοκρατορία μπαίνει στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, οι χριστιανοί όχι μόνο στρατεύονται και επειδή ακριβώς δεν τους έχουν φοβερή εμπιστοσύνη στους χριστιανούς που στρατεύουν τους στέλνουν κυρίως σε τάγματα εργασίας, δηλαδή ο οθωμανικός στρατός είναι που είναι θανατηφόρος για τους ίδιους τους Οθωμανούς, φανταστείτε να είσαι και αλλόθρησκος στον οθωμανικό στρατό, τι ελπίδες επιβίωσης έχεις; Καμία !

Και προπαντός αρχίζουν οι μεθοδικοί διωγμοί των χριστιανών από τις στρατηγικά ευαίσθητες περιοχές . μια από αυτές είναι η ανατολική Θράκη – τα Στενά, 1915 η εκστρατεία της Καλλίπολης εκεί – και εκεί στέλνεται ως μητροπολίτης για να αντιμετωπίσει αυτό το φαινόμενο. Ένα φαινόμενο που έχει πάρει διαστάσεις από το 1912 κιόλας – οι ναυμαχίες έγιναν στην πόρτα του Ελλησπόντου κι αυτό ενόχλησε, για αυτό και πήραν μέτρα, δεν είναι δυνατόν τα χωριά εκεί να κατοικούνται από Έλληνες και ο οθωμανικός στόλος να προασπίζει τα Στενά. Δηλαδή πίσω από τα φρούρια να έχεις χριστιανικούς πληθυσμούς. Και αρχίζει ένας διωγμός εκεί και πρωταγωνιστεί σε αυτό το διωγμό. Ο Ιωακείμ το 1914 είναι 30χρονων και γίνεται μητροπολίτης Μετρών και Αθύρων, ακριβώς για να αντιμετωπίσει τέτοιου είδους καταστάσεις.

Πως εξηγείτε το γεγονός ότι σε έναν τόσο σημαντικό άνθρωπο δεν έχει γίνει γνωστή η δράση του στους κατοίκους της Κοζάνης , αλλά η τοπική κοινωνία ακόμη και οι φορείς που εκπροσωπούν τους πολίτες δεν γνωρίζουν πόσο σημαντική είναι αυτή η ιστορία;

Αυτό συνδέεται, αυτή η αταξία που υπάρχει στο χώρο των αξιών, αυτό που υπάρχει στο χώρο της ιστορίας, μαζί πηγαίνουν αυτά , μια εθνική ιστορία φτιάχνει τα χαρακτηριστικά του γένους του έθνους μέσα στο οποίο ζουν, αυτό συνδέεται, συγγενεύει με την σημερινή κατάσταση της χώρας. Δηλαδή είναι μια χώρα ευλογημένη με κατοίκους εξαιρετικά εργατικούς και εξαιρετικά εφευρετικούς, με γειτνίαση στη θάλασσα, με επαφές με τρεις ηπείρους ,με πολιτισμούς, με παροικιακό ελληνισμό πάρα πολύ δραστήριο. Κατά συνέπεια συναντώνται επιδράσεις της ανατολής και της δύσης. Και αυτή η χώρα με τόσα προσόντα , με τόσες θετικές περγαμηνές έχει καταντήσει παρίας της ανθρωπότητας σε βαθμό που σήμερα κινδυνεύει να χάσει και μεγάλα κομμάτια της επικράτειας της, των δικαιωμάτων της. Στην καλύτερη περίπτωση κινδυνεύει να μεταβληθεί σε ένα είδος υποτακτικού, 200 χρόνια μετά την απελευθέρωση να γυρίζουμε σε ένα είδος φόρου υποτέλειας στον ισχυρό γείτονα. Αυτά συνδέονται, δηλαδή υπάρχει κάποια αιτία που κυριαρχεί η αταξία στην ιστορική μνήμη δηλαδή ξαφνικά έχουμε μια –αυτά τα πράγματα χαράζονται από πάνω , δεν τα προκαλούν εσείς και εγώ, δεν τα προκαλούν οι εργαζόμενοι , δεν τα προκαλούν οι απλοί άνθρωποι που ζουν την οικογένεια τους , σπουδάζουν τα παιδιά τους και αγωνίζονται για το μέλλον, όλο αυτό το χάλι της χώρας μας το προκαλεί το κεφάλι, το κεφάλι για δικούς τους λόγους – όταν υπογράφεις 3000 σελίδες μνημόνιο που περιλαμβάνει τα πάντα μέσα χωρίς καν να το διαβάσεις που περιλαμβάνει την τύχη του λαού σου, αυτό είναι ένα είδος δουλέμπορα και να θεωρείς το λαό σου ένα είδος δούλων το οποίο θα πουλήσεις όσο να ‘ναι, είναι το ίδιο πράγμα ακριβώς.

Αυτά τα πρόσωπα τα οποία εργάστηκαν με κίνδυνο της ζωής τους, με αυταπάρνηση θα ‘λεγα, με ηρωισμό – αν και η έννοια έχει χάσει στην εποχή μας την σημασία της. Εργάστηκαν για αυτή τη χώρα , για αυτό το λαό, είναι ανεπιθύμητα στη χώρα. Δηλαδή η άρχουσα τάξη, αυτό που κυβερνάει σήμερα, είτε αριστερό είτε δεξιό είτε οτιδήποτε (στο πώς παρουσιάζεται) στην πραγματικότητα μόνο δεξιές πολιτικές εφαρμόζει, όπως και να παρουσιαστεί, αυτό το πράγμα το φαντάζεστε ότι δεν θέλει πρότυπα. Αν υπάρχουν πρότυπα ανθρώπων οι οποίοι από την νεαρή τους ηλικία είναι αφιερωμένα στο ζήτημα του ελληνισμού, του ελληνικού λαού , αυτά τα πρόσωπα είναι ενοχλητικά και στην πρώτη ευκαιρία εξορίζονται μετά θάνατον ως αγάλματα πλέον. Σας θυμίζω ότι ο Ιωακείμ Κοζάνης ο περίφημος, είχε εξοριστεί από το Μεταξά και διαταχθεί από τον Μεταξά να πάει στον Άγιο Όρος. Για κάμποσους μήνες, ακριβώς επειδή είχε κάνει ένα υπόμνημα για την κατάσταση της φτώχειας στην περιοχή της Μητρόπολης του τότε Σερβίων και Κοζάνης. Δεν ήταν ένας άνθρωπος που αδιαφορούσε, αλλά επειδή ο κόσμος μας ο σημερινός είναι οι ταγοί του ελληνισμού, οι ταγοί του ελληνικού λαού ενδιαφέρονται μόνο για τα στενά τους συμφέροντα και για τα συμφέροντα τα οποία εκπροσωπούν στην εξουσία, για σκεφτείτε πόσο ενοχλητικό ξαφνικά είναι το παράδειγμα του Ιωακείμ Κοζάνης.

Σας αναφέρω όλα αυτά για το παρελθόν του Ιωακείμ Κοζάνης για να δείξω ότι δεν είναι μόνο η σύνδεση του με το ΕΑΜ η ιστορία του. Πώς και η ιστορία του ΕΑΜ δεν είναι μόνο η σύντομη ιστορία μέσα στο πλαίσιο το ευρύ της αντίστασης. Στην ουσία είναι η ιστορία του λαού, η ιστορία των πόθων αυτής εδώ της χώρας και αυτού εδώ του λαού για καλύτερες ημέρες . Είναι δεμένος με αυτό και αυτό ενοχλεί. Δεν είναι έτσι επιγραμμικά το ΕΑΜ, είναι όλη η ιστορία του. Φυσικά ήταν στο ΕΑΜ ένας άνθρωπος που τόσο είχε αγωνιστεί για να σώσει το ποίμνιο του από τον Τούρκο.

Είναι από τα εκλεκτά πρόσωπα που εκείνο τον καιρό –πολλοί δύσκολοι καιροί – που το πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης έχει πάρει υπό την αιγίδα του, τον διαλέγουν και τον κάνουν στέλεχος της εκκλησίας. Η εκκλησία εκείνο τον καιρό στην Οθωμανική Αυτοκρατορία εκπροσωπεί τον ελληνισμό. Είναι από τα πρόσωπα τα οποία έχουν ταχθεί από τη αρχή τους, έχει αποστολή ο Ιωακείμ να υπηρετήσει τον ελληνισμό που εκπροσωπεί το Πατριαρχείο. Δεν είναι τυχαίο πρόσωπο και φυσικά αυτά τα πρόσωπα επειδή πάνε σε επικίνδυνες αποστολές δεν είναι δυνατόν να είσαι Μητροπολίτης και να βγαίνεις μπροστά στο Τούρκο μονάρχη τότε και να λες «όχι, δεν θα μου τους στείλετε στα τάγματα εργασίας». Ενίοτε, πόλεμος είναι, μπορεί να κατηγορηθείς για εσχάτη προδοσία υπέρ του εχθρού ή για δράση υπέρ των εχθρικών δυνάμεων ή για υπονόμευση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, κατηγορίες που μπορούν να σε στείλουν στο εκτελεστικό απόσπασμα ή στην αγχόνη.

Και φυσικά όταν η χώρα μας κατακτιέται από τους Ιταλούς και τους Γερμανούς και φυσικά, όταν οι μεν Ιταλοί αρπάζουν την γεωργική παραγωγή, οι δε Γερμανοί αρπάζουν όλα τα υπόλοιπα, τί θέλει να κάνει ένας Μητροπολίτης αυτής της μορφής, αυτής της κοπής θα λέγαμε, αντιστέκεται. Να μια λέξη που είναι τρομερά ενοχλητική σήμερα. Όταν έχουμε ταγούς που δεν αντιστέκονται σε τίποτα, όταν το πολιτικό μας σύστημα, αυτοί που η κακή ώρα τους έθεσε επικεφαλείς ενός λαού με 3000 χρόνια ιστορία, οι οποίοι πουλάνε τα πάντα. Ετοιμάζουν να πουλήσουν επικράτεια. Έχουν πουλήσει τα λαό στην προηγούμενη δεκαετία, για αυτό είναι τόσο πολύ ενοχλητικό το παράδειγμα του Ιωακείμ Κοζάνης. Αυτή είναι η ιστορία, αυτή είναι η ουσία των πραγμάτων, η οποία ουσία υπερβαίνει, δηλαδή δεν είναι κανένα πρόσωπο που έχει στιγματιστεί. Η εκκλησία δεν έχει κανένα πρόβλημα μαζί του, η εκκλησία αν και εκεί τα πράγματα ήταν καλύτερα θα τον είχε για παράδειγμα. Τον έχει παράδειγμα, το 2000 τον τίμησε ως παράδειγμα μιας εκκλησίας που δεν είναι αυτό που συνήθως λέγεται τι είναι, που έχει ακόμα αγάπη για τον άνθρωπο, αγάπη για το λαό και αγάπη για το έθνος.

Η ιστορία της χώρας μας σαν ανεξάρτητο κράτος ξεκίνησε έτσι. Ιερωμένοι, Μητροπολίτες, ιερείς βρέθηκαν να πολεμάνε τον κατακτητή για την απελευθέρωση της Ελλάδας δίπλα σε ευρωπαίους φιλέλληνες ριζοσπάστες , δίπλα σε καρμπονάρους, δίπλα σε πατριώτες, με τα πιο ριζοσπαστικά αιτήματα. Η πατρίδα μας σαν ανεξάρτητο κράτος, η Ελλάδα σαν ένα από τα κράτη του ελληνισμού –το άλλο είναι η Κύπρος , είχαμε και την Κρήτη ένα διάστημα σαν Κρητική Πολιτεία - χτίστηκε με αυτά τα υλικά. Ενώ τα άλλα κράτη του ελληνισμού γίνανε με διεθνείς συμφωνίες –η Κύπρος όταν ιδρύθηκε η κυπριακή δημοκρατία οι μόνοι που δεν ερωτήθηκαν ήταν οι Κύπριοι, δεν του ρώτησε κανείς. Η Κρητική Πολιτεία, ακόμα χειρότερα, ουδείς ασχολήθηκε με το τι θέλουνε. Η Ελλάδα όμως γεννήθηκε από επανάσταση, όπου στην επανάσταση όλοι αυτοί οι της εκκλησίας, είναι ένα ενδεικτικό. Να σας δώσω ένα παράδειγμα. Μάρτιος του 1821, κάτω από πιέσεις, ο Γρηγόριος ο Ε’ αφορίζει τον Υψηλάντη και τους επαναστάτες, στέλνει αμέσως αποστολή για να ανακοινώσει τον αφορισμό, την καταδίκη της επανάστασης. Η εκκλησία η ορθόδοξη τότε είναι αυστηρά ιεραρχημένη. Δεν υπάρχουν, είναι ελάχιστα τα παραδείγματα, μητροπολιτών οι οποίοι πήραν στα σοβαρά τον αφορισμό της επανάστασης. Τον Γρηγόριο το Ε’ δεν τον πήρε κανείς υπόψη, είναι καταπληκτικό, δηλαδή ο μηχανισμός της εκκλησίας, οι μητροπολίτες του καιρού εκείνου, ο Παλαιών Πατρών Γερμανός για παράδειγμα αρνείται να δώσει την παραμικρή σημασία στην ηγεσία του. Και φυσικά πάει να πολεμήσει και να πεθάνει, δεν είναι σίγουρο ότι θα πετύχει η επανάσταση, όταν είσαι αρχιερέας και μπαίνεις σε αυτό το πράγμα, έτσι και σε βάλουν στο χέρι είσαι ο πρώτος που θα την πληρώσεις. Αυτή είναι η ιστορία του τόπου μας, έτσι έγινε ο τόπος μας.

Δεν έχουμε τίποτα από την εκκλησία την τοπική για την αλλαγή τοποθέτησης του ανδριάντα. Σιγή.

Υπάρχουν στη χώρα άλλα παραδείγματα, άλλες περιπτώσεις σαν αυτή του μητροπολίτη Ιωακείμ;

Στο επίπεδο των Μητροπολιτών ναι υπάρχουν, είναι ο Ηλείας, είναι ο Χίου, είναι μερικοί άλλοι οι οποίοι δεν ανοίχτηκαν αλλά στήριξαν όσο μπορούσαν. Και φυσικά όσο κατεβαίνουμε στην ιεραρχία της εκκλησίας, εκεί το πράγμα αλλάζει τελείως. Εκεί πέρα ένα σημαντικότατο ποσοστό των ιερωμένων μετέχει ενεργά και με κίνδυνο της ζωής τους, πολλοί εκτελέστηκαν ειδικά ιερείς χωριών, κωμοπόλεων ήταν στην πρώτη σειρά μπροστά από τα εκτελεστικά αποσπάσματα τα οποία σφάγιαζαν το λαό μας εκείνα τα δύσκολα χρόνια. Από την άλλη ξέρετε ότι εκείνο τον καιρό η επίσημη εκκλησία ήταν έναν –υπήρχε και ο σκοτωμός μεταξύ του Χρύσανθου και του Δαμασκηνού -ο Χρύσανθος ήταν ένας άνθρωπος του παλατιού που έμεινε άνθρωπος του παλατιού και υπόγεια προετοίμαζε την επάνοδο της βασιλικής οικογένειας, άκρως πολιτικά. Ο περίφημος Χρύσανθος από την Τραπεζούντα. Σε αυτή τη κρίσιμη εποχή δυστυχώς κι αυτός ο μεγάλος πατριώτης του παρελθόντος δε σκαφτόταν το λαό του που περνούσε τα πάνδεινα, αλλά σκεφτόταν πως θα ξαναζήσει ο βασιλιάς. Ή ο Δαμασκηνός ο οποίος στην ουσία βρέθηκε δεύτερη κυβέρνηση μαζί με τις δοσιλογικές λεγόμενες κυβερνήσεις των Τσολάκογλου, του Λογοθετόπουλου, του Ράλλη. Και του οποίου ο ρόλος του ήταν φιλανθρωπικός, λίγο το ένα, λίγο το άλλο με τεράστια μέσα στην διάθεση του, διαχειριζόταν ένα μεγάλο τμήμα της ανθρωπιστικής βοήθειας στην Ελλάδα. Δεν μπορεί να τον κατηγορήσει κανείς ότι πρωταγωνίστησε εκεί που πρωταγωνίστησαν άλλοι ιεράρχες, όπως ο Μητροπολίτης της Κατερίνης ο οποίος ήταν και πρόεδρος της επιτροπής αντικομμουνιστικού αγώνα –κομμουνιστές εννοούσαν τους πατριώτες εκείνο τον καιρό σε όποιον αντιστεκότανε. Δεν ενθάρρυνε ο Δαμασκηνός αυτά τα πράγματα αλλά ταυτόχρονα δεν τα αποδοκίμασε κιόλας. Θα μου πείτε, Αρχιεπίσκοπος Αθηνών ήταν υπό γερμανική κατοχή, πόσο θα μπορούσε; Κράτησε μια πολύ προσεκτική στάση και εδώ είναι και η διαφορά. Η διαφορά προέρχεται κυρίως από ιεράρχες που έχουν ζήσει το δράμα του ελληνισμού στη Μ. Ασία. Αυτοί καταλαβαίνουν τι παίζει σε αυτή τη χώρα.

Ο Ιωακείμ συμμετείχε στην περίφημη κυβέρνηση του βουνού και ποιος ήταν ο ρόλος του και πώς τα κατάφερνε να συνεργαστεί ;

Ο Ιωακείμ Κοζάνης δεν ήταν μόνος του. Προήδρευσε του παν-κληρικού συνεδρίου, δηλαδή υπήρχε ένα σώμα καθώς οργανώνεται η νέα εξουσία, η λαϊκή εξουσία , η Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης, διάφορα όργανα εκλέγουν εκείνους οι οποίοι θα εκπροσωπήσουν τα διάφορα στρώματα, τους θεσμούς της χώρας (δικαστική, στρατιωτική κλπ). Αυτός προεδρεύει αυτής της παν-εκκλησιαστικής, οι οποίοι 300 εκπρόσωποι, δεν είναι ασήμαντο σώμα, το οποίο εντάσσει την εθνική αντίσταση της εκκλησίας μέσα σε αυτό το γενικότερο ξεσηκωμό του ελληνικού λαού ενάντια στην κατοχή των ξένων και για την κοινωνική του απελευθέρωση. Ο ρόλος του εκεί έχει να κάνει πάρα πολύ με την οργάνωση της κοινωνικής πρόνοιας και έχει μεγάλο λόγο στην εθνική διαπαιδαγώγηση. Στην ουσία υπάρχει αυτός ο πατριωτισμός στον οποίο ακριβώς για ιστορικούς λόγους πρωταγωνίστησε η εκκλησία (τα παραδείγματα του 1821 για τη κατασκευή του ελληνικού κράτους ) και έχει τεράστια σημασία εκείνους τους καιρούς τους δύσκολους του 1944 σε αυτόν τον πατριωτισμό μέσα η εκκλησία να παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο. Αυτήν την δουλειά έκανε ο Ιωακείμ.

Θα μπορούσα να σας πω για το μεγαλείο των στιγμών. Δεν είναι το μεγαλείο των ανθρώπων, είναι το μεγαλείο των στιγμών, είναι ο ελληνικός λαός στις καλύτερες στιγμές της ιστορία του – το 1821, το 1943, το 1944, οι στιγμές της ανάτασης και αυτά τα πρόσωπα αυτές τις στιγμές της ιστορίας συμβολίζουν και γι αυτό το άγαλμα που συμβολίζει την εποχή πρέπει να βρίσκεται σε κεντρικό τόπο. Θα ήταν πάρα πολύ ενδιαφέρον και έχω ειλικρινή απορία να ακούσω τα επιχειρήματα εκείνων που θέλουν το άγαλμα κλειστό σε τέσσερις τοίχους, να μην το βλέπει κανείς, αν είναι δυνατόν μαζί με τα άλλα υπολείμματα της ιστορίας, μαζί με τους τάφους των εκτελεσμένων, μαζί με τα μνημεία των πεσόντων. Για ποιον λόγο; Για να σκεφτούμε χωρίς αυτά τι θα είναι ο κόσμος μας όταν δεν έχουμε ιστορία; Τι θα είναι; Η προσδοκία του επόμενου προγράμματος ΕΣΠΑ, της επόμενης ελεημοσύνης για να ζήσουμε; Ξαφνικά εθελοντικά αυτή η ελληνική κοινωνία τοποθετεί τον εαυτό της στην κατάσταση δούλου, στην κατάσταση ανδρεικέλου, πολιτικά ανύπαρκτου; Παραιτείται από τα πολιτικά της δικαιώματα; Θα ήθελα να ακούσω τα επιχειρήματα των άλλων. Δηλαδή δεν ξέρω τι συζητιέται στο δημοτικό συμβούλιο ή οπουδήποτε, αλλά έχω τεράστια απορία γιατί θέλουν να το διώξουν, τι τους ενοχλεί;

Λένε πώς θα είναι καλύτερα το άγαλμα μαζί με άλλους αγωνιστές της περιοχής που έχουν εκτελέσει και θα δημιουργηθεί εκεί ένα πάρκο αντίστασης και ότι μάλλον δεν βολεύει και σε άλλα ζητήματα αισθητικής φύσεως μέσα στο κέντρο.

Τον άγνωστο στρατιώτη στην Πλατεία Συντάγματος γιατί δεν το μεταφέρουν στο πάρκο Αντώνης Τρίτσης; Γιατί και εκεί μπορεί να γίνει αφιερωμένο στους αγνώστους πεσόντες της ελληνικής ελευθερίας. Κανείς δεν έχει σκεφτεί να μεταφέρει τον άγνωστο στρατιώτη. Γιατί τα τοπικά σύμβολα μπορούν να μεταφέρονται σε τόπους χλοερούς και παράξενους; Και κυρίως μακριά από το κόσμο.

www.kozani.tv 

 

 (video)