Τυρρηνοί: Κάστρα φρούρια και ακροπόλεις της Π.Ε. Καστοριάς (του Σταύρου Π. Καπλάνογλου)

Εδώ και αρκετό στην προσπάθεια μας να ανακαλύψουμε τα ίχνη της ιστορίας των Πελασγοτυρρηνών ή Τυρρηνών ή Τυρσηνών,

καταγράψαμε σε 15 δημοσιεύσεις όλα τα κάστρα ,φρούρια και ακροπόλεις που έπεσαν στην αντίληψη μας ,ότι υπήρχαν στο χώρο της Δ. Μακεδονίας και σήμερα κλείνουμε με τα αντίστοιχα κάστρα και φρούρια της Π.Ε. Καστοριάς.

Έχοντας υπόψιν την τέχνη αυτών των ανθρώπων που ήταν η κατασκευή ανάλογων οχυρωματικών έργων ,αναζητούσαμε κατ’ αρχάς όλες τις ανάλογες κατασκευές, ανεξάρτητα της εποχής που δημιουργήθηκαν , κατασκευές από την προϊστορική εποχή μέχρι την έλευση των Οθωμανών.

Φρούρια και κάστρα δεν δημιουργήθηκαν έκτοτε ,και τα περισσότερα από αυτά που υπήρχαν ισοπεδώθηκαν ,από τον φόβο των Τούρκων, εισόδου Ελλήνων και επαναχρησιμοποίησης από τους υπόδουλους εναντίον τους .

Στην συνέχεια αναζητούσαμε Πελασγοτυρρηνικά τείχη ή Κυκλώπεια όπως τα χαρακτήριζαν (με τα ειδικά τους χαρακτηριστικά ) για να επιβεβαιώσουμε ότι πράγματι κατείχαν την τέχνη της κατασκευής των πύργων,φρουρίων και τειχών.

Ένα στοιχείο που συνδέει τους Τυρρηνούς ή Τυρσηνούς και την πρωτεύουσας του του βασιλείου τους Τύρισσας, είναι η ριζα του ονόματος είναι κοινή και είναι Τυρσίς που σήμαινε κατά την αρχαιότητα Τείχη , Πύργους , και Φρούρια.

Στην Π.Ε Καστοριάς τις ανάλογες κατασκευές της οποίας θα περιγράψουμε ευθύς αμέσως. χαρακτηρισμένο σαν Πελασγικό είναι ένα τμήμα τους τείχους της πόλης της Καστοριάς (Αρχαίο Κέλετρον )

Στην περιοχή αυτή είχε έδρα το βασίλειο της Ορεστίδος όπου είχαν την έδρα τους και οι Μακεδνοί ,που ξεκινώντας από εδώ κατέβηκαν μέσα από το πέρασμα του Αλιάκμονα στην Βεργίνα δημιουργώντας την μεγάλη Μακεδονία του Φιλίππου του Β και του Μ. Αλεξάνδρου.

Επόμενο ήταν ότι θα υπήρχαν οχυρωματικέ έργα μια και η περιοχή της Ορεστίδας ήταν το πέρασμα όσων ήθελαν να μεταβούν σε πόλεις και βασίλεια σημαντικά στην αρχαιότητα όπως ήταν :

1. Η Δασσαρήτιδα ήταν μια περιοχή στην Αρχαία Ήπειρο , με κατοίκους τους Δασσαρήτες ή Δέξαρες. βρισκόταν βορειοδυτικά της περιοχής της Καστοριάς μέσα στα όρια της σημερινής Αλβανίας.

2 .Λύγκο (Πρέσπες) Λέγεται ότι η πόλη Λύκος ήταν πρωτεύουσα του αρχαίου βασιλείου της Λυγκηστίς και βρισκόταν στις Πρέσπες , η δε επικοινωνία διεξαγόταν μέσω Βατοχωρίου, από τη διάβαση του Πισοδερίου .

3. Εορδαία. το γνωστό βασίλειο που βρισκόταν δυτικά της Ορεστίδος η επικοινωνία διεξαγόταν από την Κλεισούρα

4. Ερσέκα ,η επικοινωνία διεξαγόταν γινόταν μέσω Νεστορίου

5 . Με την περιοχή της Μολοσσίας μέσω Κόνιτσας.

Επίσης, υπήρξε ένας δρόμος που διερχόταν από το Γάβρο των Κορεστίων και ένας άλλος από το κάστρο του Λογγά.

***************************************

ΦΡΟΥΡΙΑ , ΚΑΣΤΡΑ ΚΑΙ ΑΚΡΟΠΟΛΕΙΣ Π.Ε. ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ

Τα φρούρια που έπεσαν στην αντίληψη μας είναι τα εξής :

1.ΑΚΡΟΠΟΛΗ ΑΡΓΟΥΣ ΟΡΕΣΤΙΚΟΥ 2.ΑΚΡΟΠΟΛΗ ΔΙΟΚΛΗΤΙΑΝΟΥΠΟΛΗΣ 3.ΚΑΣΤΡΟ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ 4 .ΚΑΣΤΡΟ -ΚΑΙΛΙΑΣ ΝΕΣΤΟΡΙΟΥ 5. ΦΡΟΥΡΙΟ ΑΡΜΑΤΩΛΟΣ 6. ΦΡΟΥΡΙΟ ΓΡΑΝΤΙΤΣΑΣ 7. ΚΑΣΤΡΙ ΚΟΡΗΣΟΥ 8. ΚΑΣΤΡΑ ΚΟΡΕΣΤΕΙΩΝ 9.ΚΑΣΤΡΟ ΚΩΣΤΑΡΑΖΙΟΥ 10 ΚΑΣΤΡΟ ΤΟΥ ΛΟΓΓΑ - ΣΙΔΗΡΟΧΩΡΙΟΥ 11. ΟΧΥΡΩΜΑ ΜΕΛΙΣΣΙ ΓΕΡΜΑΣ 12 .ΚΑΣΤΡΟΜΟΝΑΣΤΗΡΟ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗΣ 13,ΟΧΥΡΩΜΑ ΨΑΛΙΔΑΣ 14 ΚΑΣΤΡΟ ΜΑΚΡΟΧΩΡΙΟΥ 15 .ΚΑΣΤΡΟΜΟΝΑΣΤΗΡΟ ΑΓΙΟΥ ΑΝΤΩΝΙΟΥ 16. ΟΧΥΡΟ BOZIGRAD.

******************************************************************************

1.ΑΚΡΟΠΟΛΗ ΑΡΓΟΥΣ ΟΡΕΣΤΙΚΟΥ

Η Ακρόπολη βρίσκεται στο , Άργος Ορεστικό μια πόλη που έχει ιδρυθεί κατά την αρχαιότητα στην περιοχή .

Η περιοχή παρουσιάζει πολύ μεγάλο ιστορικό και αρχαιολογικό ενδιαφέρον για τα κλασικά και ρωμαϊκά της ευρήματα. Θεωρείται κοιτίδα του αρχαίου Μακεδονικού Κράτους .

Το Άργος Ορεστικόν ήταν η πρωτεύουσα της αρχαίας Ορεστίδος, μιας επαρχίας της Άνω Μακεδονίας.

Η λέξη Άργος έχει πελασγική προέλευση και συναντάται σε πολλές περιοχές του ελλαδικού χώρου.

Το δεύτερο μέρος του ονόματος Ορεστικόν το πήρε το όνομά του από τον Ορέστη, ο οποίος μετά τον φόνο του πατέρα του Αγαμέμνονα κατέφυγε στην περιοχή ,σύμφωνα με την παράδοση

Με βάση τα αρχαιολογικά δεδομένα, όλοι σήμερα οι ερευνητές ταυτίζουν ανεπιφύλακτα την πόλη με τα ερείπια που σώζονται στην τοποθεσία «Αρμενοχώρι», που βρίσκεται πολύ κοντά στη σημερινή ομώνυμη κωμόπολη.

******************************************************************************

2.ΑΚΡΟΠΟΛΗ ΔΙΟΚΛΗΤΙΑΝΟΥΠΟΛΗΣ

Η Ακρόπολη Διοκλητιανούπολης Καστοριάς, βρίσκεται βορείως του ‘Αργους Ορεστικού στην θέση που βρισκόταν η αρχαία Διοκλητανούπολις Καστοριάς

Στα τέλη του 3ου μ.Χ. αιώνα η πόλη ξαναχτίστηκε από τον Διοκλητιανό, οχυρώθηκε με ασβεστόχτιστο τείχος και μετονομάστηκε Διοκλητιανούπολη. Στα ευρήματα της περιοχής συγκαταλέγονται το ίχνος της τραπεζοειδούς οχύρωσης με τους πύργους, ρωμαϊκό κτίσμα, τρεις παλαιοχριστιανικές βασιλικές, αγροτικές επαύλεις και παλαιοχριστιανικοί τάφοι, κυρίως στη θέση Παραβέλα, όπου διενεργούνται ανασκαφές. Περί το τέλος του 3ου ή 4ου αι. μ.Χ. η Διοκλητιανούπολη δέχτηκε επιδρομές Γοτθικών πληθυσμών και ερημώθηκε.

************************************************************

3.ΚΑΣΤΡΟ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ

Η Καστοριά είναι χτισμένη πάνω σε χερσόνησο της λίμνης Ορεστιάδας, σε υψόμετρο 703 μετρ. από την επιφάνεια της θάλασσας, ανάμεσα στα βουνά Βίτσι και Γράμμο. Περιβάλλεται από τη λίμνη της και συνδέεται με την ξηρά μέσω μιας ευρύτερης λωρίδας γης από επιχωματώσεις, δίνοντας την εντύπωση νησιού.

Η Καστοριά χτίστηκε στη θέση της αρχαίας πόλης Κέλετρον, που μνημονεύεται από τον Ρωμαίο ιστορικό Τίτο Λίβιο (64 π.Χ.-17 μ.Χ.

Κατά τον Προκόπιο, η στρατηγική θέση και η φυσική ομορφιά της περιοχής προσείλκυσε το ενδιαφέρον των αυτοκρατόρων του Βυζαντίου.

Ο Ιουστινιανός Α' μετέφερε εκείνη την πόλη σε «νησί» στο κέντρο της λίμνης και την περιέβαλε με διπλό τείχος, από το οποίο σήμερα μόνον σπαράγματα σώζονται. Το κάστρο αποτελούσαν δύο γραμμές τειχών που άρχιζαν από ένα μέρος της όχθης του λαιμού στα νότια, προχωρούσαν προς τη βόρεια όχθη της λίμνης και κατέληγαν στο ανατολικό μέρος της λίμνης. Εκεί το κάστρο γινόταν πιο φαρδύ και σχημάτιζε το ογκωδέστερο μέρος του νησιού, καταμεσίς της λίμνης

Η πόλη της Καστοριάς προκειμένου να διαφυλάξει τις διόδους επικοινωνίας της, είχε οργανώσει ένα οχυρωματικό δίκτυο, το οποίο κάλυπτε με ασφάλεια όχι μόνο την ίδια την πόλη, αλλά και τις άλλες γειτονικές περιοχές με τις οποίες είχε αναπτύξει εμπορικές σχέσεις.

******************************************************************

4 .ΚΑΣΤΡΟ -ΚΑΙΛΙΑΣ ΝΕΣΤΟΡΙΟΥ

Το Νεστόριο βρίσκεται σε απόσταση 25 χλμ. νοτιοδυτικά από την Καστοριά. Χωρίζεται σε Άνω Νεστόριο και Κάτω Νεστόριο. Το Κάτω Νεστόριο φτάνει μέχρι τον ποταμό Αλιάκμονα. Βρίσκεται σε μια πλαγιά του Γράμμου, σε υψόμετρο 890 μέτρα

Πλάι στο Κάτω Νεστόριο βρέθηκαν λείψανα αρχαίου οικισμού, που ήταν χτισμένος στη νότια πλαγιά του λόφου "Κάστρο" Ανατολικά του Νεστορίου και του στρατιωτικού νεκροταφείου, σε υψόμετρο 1.017 μέτρα βρίσκεται μια φυσική ακρόπολη που για αιώνες αποτέλεσε αμυντικό οχυρό στις επιδρομές εναντίον της περιοχής και ονομάζεται "Κάστρο" ή "Καϊλάς".

****************************************************************************

5 ΦΡΟΥΡΙΟ ΑΡΜΑΤΩΛΟΣ

Το φρούριο βρίσκεται στα ορια της Κορομηλιάς και ΔεντροχωρΊου της Καστοριάς

Γύρω στα 4 χιλιόμετρα βόρεια του χωριού Κορομηλιά, στην θέση "Αρματωλός", εντοπίστηκαν ερείπια κάστρου, σε ύψωμα 900 μ., ακριβώς πάνω από τον Λειβαδοπόταμο και κατέχει σημαντική στρατηγική θέση.

Από εκεί ελέγχεται το πέρασμα του φαραγγιού και της αρχαίας διαδρομής που οδηγούσε μέσω Κορυτσάς στην Αυλώνα.

Το φυσικό πλάτωμα που δημιουργείται καταλαμβάνει μία έκταση περίπου είκοσι στρεμμάτων και αποτελεί συγχρόνως το κυρίως οχυρωματικό έργο, αφού αξιοποιεί τις φυσικές κλίσεις του εδάφους.

Υπάρχει οπτική επαφή με ανάλογο προφυλάκιο που βρίσκεται βορειότερα σε ύψωμα ανάμεσα στα χωριά Βατοχώρι και Γάβρος (θέση "Κάλε"),

************************************************************************

6. ΦΡΟΥΡΙΟ ΓΡΑΝΤΙΤΣΑΣ

Το φρούριο βρίσκεται κοντά στο Μακροχώρι της Καστοριάς & Κώττα της Φλώρινας, στα όρια των νομών Καστοριάς και Φλώρινας.

**************************************************************************

7. ΚΑΣΤΡΙ ΚΟΡΗΣΟΥ

Το Οχυρό στο Καστρί Κορησού βρίσκεται κοντά στην Κορησό Καστοριάς, Βέργα Καστοριάς και Καστρί ή Παλιοκκλήσι Κορησού

Η Κορησός (ή σπανιότερα Κορησσός) είναι ιστορική κωμόπολη της Δυτικής Μακεδονίας,. Απέχει 15 χλμ. από πόλη της Καστοριάς και 4 χλμ. τις όχθες της λίμνης της Καστοριάς. Παλαιότερα ο οικισμός ονομάζονταν Γκορένση ή Γκυρέντση.

Η λέξη Κορησσός, με την ορθογραφία με δύο σίγμα, σύμφωνα με ιστορικά δεδομένα αποτελεί το πρώτο όνομα του οικισμού. Αργότερα πρέπει να μετασχηματίστηκε σε Γκορένση, που προέκυψε από το πρόθεμα "ἐν" και την παραφθορά του ονόματος του χωριού

Καταγράφεται σε φορολογικά οθωμανικά κατάστιχα, στα τέλη του 15ου αιώνα. Ήταν ένας μικτός οικισμός χριστιανών και μουσουλμάνων.

Υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι ο χώρος κατοικήθηκε πολύ παλαιότερα, καθώς βρέθηκαν μια μαρμάρινη πλάκα με ανάγλυφες παραστάσεις που χρονολογείται πιθανότατα την Ελληνιστική περίοδο και μία επιγραφή όπου αναγράφεται "Αλέξανδρος ήρω<ς> χαίριν…" που ανάγεται πιθανόν στο τέλος του 2ου αιώνα μ.Χ Επίσης στην θέση Μεγάλη Κρήνη έχουν βρεθεί τμήματα ελληνιστικής κρήνης και σε άλλες θέσεις θολωτοί τάφοι της ίδιας χρονικής περιόδου. Στην θέση Τσάκωνη και στην Κορησό υπάρχουν αρχαιολογικά ευρήματα και την ρωμαϊκή περίοδο, όπως αρχιτεκτονικά μέλη και επιγραφές Από τα αρχαιολογικά αυτά ευρήματα συμπεραίνεται η ύπαρξη αρχαίου οικισμού, με συνεχή ζωή από την ελληνιστική ως τη βυζαντινή εποχή, στο λόφο «Τσάκωνη», ο οποίος υψώνεται περίπου 500 μ. δυτικά από την κωμόπολη.

*********************************************************************

8. ΚΑΣΤΡΑ ΚΟΡΕΣΤΕΙΩΝ

Στην περιοχή που βρίσκονται αυτά τα κάστρα υπήρχαν συγκεντρωμένοι μικροί οικισμοί που είχαν την ονομασία Κορέστεια .κτισμένα στον ορεινό όγκο του Βιτσίου, περίπου 20 χλμ. βόρεια της Καστοριάς, αποτελούν ένα σύμπλεγμα οικισμών, οι περισσότεροι εκ των οποίων ανήκουν σήμερα στην Περιφερειακή Ενότητα Καστοριάς.

Ο παραπόταμος του Αλιάκμονα, Λαδοπόταμος, διαρρέει μια στενή κοιλάδα με βόρειο προσανατολισμό, όπου αναπτύχθηκαν επί Οθωμανών ένα σύνολο οικισμών, γνωστά ως Κορέστεια.

Η κοιλάδα αποτελούσε από την Αρχαιότητα σημαντικό πέρασμα που συνέδεε τις πόλεις της Ορεστίδας με την Πελαγονία, την περιοχή των λιμνών των Πρεσπών και της Οχρίδας, ακόμη και με γειτονικούς λαούς όπως οι Δάρδανοι και οι Ιλλύριοι.

Την Βυζαντινή Εποχή αποτελούσε κύρια δίοδο των επιδρομέων, που κινούνταν προς την Καστοριά. Έτσι, απέκτησε σημαίνοντα ρόλο η φύλαξή αυτής της διάβασης, που θα λέγαμε ότι αποτελούσε το πέρασμα στην περιοχή από βορρά.

*************************************************************************

9.ΚΑΣΤΡΟ ΚΩΣΤΑΡΑΖΙΟΥ

Το Κάστρο του Κωσταραζίου κοντά στο παλιό οικισμό Κωσταράζι που βρίσκεται νοτίως της λίμνης της Καστοριάς Από επιφανειακή τοπογραφική έρευνα διαπιστώθηκε η ύπαρξη ρωμαϊκού οικισμού στην τοποθεσία «Μπιτερνίκος», όπου σήμερα το ξωκλήσι της Αγίας Παρασκευής, σε απόσταση μόλις 500 μ. ανατολικά από το Νέο Κωσταράζι.

Στη περιοχή είχε εντοπιστεί και το Κάστρο του Κωσταραζίου, όπου χρονολογείται από τις αρχές του 4ο αι., και η ύπαρξή του συνεχίζεται σύμφωνα με τα ευρήματα, τουλάχιστον έως τον 6ο, πιθανόν και μέχρι τα μεσοβυζαντινά χρόνια.

Κατά τον αείμνηστο καθηγητή Μουτσόπουλο τα ερείπια ενός μοναδικού πύργου που ξεχωρίζει ανοικοδομήθηκε από τον Ιουστινιανό.

**************************************************************************

10 ΚΑΣΤΡΟ ΤΟΥ ΛΟΓΓΑ - ΣΙΔΗΡΟΧΩΡΙΟΥ

Το Κάστρο του Λογγά βρισκόταν στο Σιδηροχώρι Καστοριάς που βρίσκεται βόρεια της λίμνης

Ο καθηγητής Ν. Μουτσόπουλος πίστευε ότι στην θέση εκείνη βρισκόταν Ρωμαϊκό τείχος ενισχύθηκε με πύργο την εποχή του Ιουστινιανού, στα πλαίσια των εκτεταμένων οχυρωματικών έργων που πραγματοποίησε για την προστασία των κατοίκων από τους βόρειους επιδρομείς

Ιστορικές αναφορές μιλούν για καταστροφή του κάστρου του Λόγγα τον 7ο αιώνα από τις επιδρομές των Σλάβων και εγκαταλείφθηκε έως τον 10ο αιώνα, οπότε ανοικοδομήθηκε πάλι, μάλλον από τους Βουλγάρους. Τελικώς, καταστράφηκε το 1017 από τον Βασίλειο Β’.

Σήμερα σώζεται μέρος του τείχους του κάστρου σε ύψος περίπου 1,70 μ., κτισμένο από ξερολιθιά χωρίς κονίαμα, που καταλαμβάνει έκταση 7 περίπου στρ. Αρχικά, υπολογίζεται ότι είχε ύψος 2,5 – 3,0 μ., πάχος 2,20 μ.

Στο εσωτερικό υπάρχουν εγκάρσιοι τοίχοι που διαχωρίζουν το κάστρο σε δύο επίπεδα, ενώ στο ΝΑ άκρο σώζονται τα ίχνη της εκκλησίας .

*************************************************************************

11. ΟΧΥΡΩΜΑ ΜΕΛΙΣΣΙ ΓΕΡΜΑΣ

Ο Γέρμας παλαιότερα Λοσνίτσα είναι ένα χωριό του Δήμου Ορεστίδος του Νομού Καστοριάς.

Το χωριό βρίσκεται σε υψόμετρο 777 μέτρων πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας στο όρος Μουρίκι.

Είναι ο πρώτος οικισμός στην Π.Ε Καστοριάς στην διαδρομή Νεάπολη Κοζάνης - Καστοριά

Υπήρχαν ίχνη αρχαίου φρουρίου στην θέση Μελίσσι.

***********************************************************

12. ΚΑΣΤΡΟΜΟΝΑΣΤΗΡΟ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗΣ

Η Μεταμόρφωση Καστοριάς είναι ορεινός οικισμός (υψόμ. 670μ) του νομού Καστοριάς στην βόρεια παραλίμνια ζώνη της Καστοριάς και απέχει από την πόλη της Καστοριάς 12 χλμ.

Σε μικρή απόσταση από τον οικισμό, βρίσκεται ο ερειπωμένος βυζαντινός ναός της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος .

Μεταγενέστερα γύρω από τον ναό εντοπίστηκαν ίχνη θεμελίων από κελιά και άλλες κατασκευές, που οδηγούν στο συμπέρασμα ότι στη θέση αυτή λειτουργούσε μοναστήρι χωρίς όμως να έχει ταυτοποιηθεί επιστημονικά μέχρι σήμερα., η παντελής έλλειψη κεραμοπλαστικού διακόσμου και η αμιγώς λιθοδομημένη τοιχοποιία του, τοποθετούν χρονολογικά, το ναΐδριο στο Β΄μισό του 8ου ή στο πρώτο μισό του 9ου αιώνα .

**********************************************************************

13,ΟΧΥΡΩΜΑ ΨΑΛΙΔΑΣ

Το Οχύρωμα της Ψαλίδας βρίσκεται στην Χλόη βόρεια της Καστοριάς και ουσιαστικά αποτελεί προάστιό της. Είναι κτισμένη δίπλα στη λίμνη της Καστοριάς ανθρώπους.

*********************************************************************

14 ΚΑΣΤΡΟ ΜΑΚΡΟΧΩΡΙΟΥ

Το Μακροχώρι είναι ορεινό χωριό στην Π.Ε. Καστοριάς με υψόμετρο 930 μέτρα σε απόσταση 47 χλμ. βόρεια από την Καστοριά. Η παλιά ονομασία του είναι Κωνομπλάτη

Το κάστρο του Μακροχωρίου βρίσκεται 4 χλμ. δυτικά του χωριού, θεωρείται από τον Μουτσόπουλο μία μεγάλη οργανωμένη εγκατάσταση. Ο οικισμός αναπτύχθηκε στην όχθη του σημερινού ποταμού Λιβαδοπόταμου, φτάνει μέχρι ένα σημείο, την ακρόπολη του, και φιλοξενούσε ένα σημαντικό μεταλλευτικό κέντρο των Ορεστών δεδομένου ότι σε πολλά σημεία βρέθηκαν όγκοι σιδηρομεταλλεύματος.

**********************************************************************

15 .ΚΑΣΤΡΟΜΟΝΑΣΤΗΡΟ ΑΓΙΟΥ ΑΝΤΩΝΙΟΥ

Το Καστρομονάστηρο Αγίου Αντωνίου ή Κάστρο του Βατοχωρίου ή βρίσκεται ανάμεσα στον Γάβρο Καστοριάς και το Βατοχώρι της Φλώρινας, στα όρια των νομών Καστοριάς και Φλώρινας.

Επρόκειτο για μικρο οχυρό που κάλυπτε έκταση 2 στρεμμάτων σώζεται μέρος από το καθολικό του μοναστηρίου και των κελιών. και χρονολογείται από την εποχή των Βυζαντινών

Ο Δυτικομακεδόνας αρχαιολόγος Κεραμόπουλος έλεγε ότι το τείχος ήταν ασβεστόκτιστο.

***************************************************

16 ΟΧΥΡΟ BOZIGRAD.

Το κάστρο του Μπόζικγραντ βρίσκεται εντός της Αλβανίας λίγες εκατοντάδες μέτρα ,προφανώς στην αρχαιότητα άνηκε στην Ορεστίδα κατασκευάστηκε την εποχή των Ρωμαίων για να ελέγξει το πέρασμα για την Κορυτσά και την Μοσχόπολη.

Τα ίχνη του κάστρου βρίσκονται στις όχθες του ποταμού Δεβόλ που ρέει μέσα στην Αλβανία είχε τείχη πάχους μεγέθους 2,50 μέτρων περίπου καλύπτοντας μια έκταση 7 στρ .

**************************************************************

Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΤΥΡΡΗΝΟΥΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΠΑΡΟΝ

Αυτή είναι η τελευταία δημοσίευση προς το παρόν με αναφορά στην έρευνα για αναζήτηση της ιστορίας των Τυρρηνών ή Τυρσηνών που έζησαν στην περιοχή της Δ. Μακεδονίας τουλάχιστον από τα μέσα της 2η χιλιετίας π.Χ. έως τον 4ο αιώνα μ.Χ.

Ενός λαού που ήταν η συνέχεια των Πελασγών που λόγω αυτής της συνέχειας σημαντικές προσωπικότητες της ιστορίας και της γλωσσολογίας τους αποκαλούσαν Πελασγοτυρρηνούς.

Περίπου στα μέσα του 12ου αιώνα π.Χ. είχαν έδρα στην πόλη Τύρισσα ,θέση που σήμερα καταλαμβάνει η Κοζάνη ,όπου βασιλιάς ήταν ο μυθικός Έλιμος που έκτισε την Ελίμεια και στην συνέχεια ο γιος του έκτισε την Αιανή.

Η έρευνα δεν τελείωσε , έχουμε συγκεντρώσει αρκετά στοιχεία για τις διαδρομές που ακολούθησαν μεταναστεύοντας οι Τυρρηνοί σε διάφορα μέρη ολόκληρης της Μεσογείου ,άλλα και για το θρησκευτικό τους πιστεύω και όχι μόνον .

Πιστεύουμε ότι χρειάζεται δουλειά ακόμη για να τα δημοσιεύσουμε έως τότε υπομονή.