«Δεν μπορούμε να σώσουμε μόνοι μας μια χώρα που δεν θέλει να αγωνιστεί, πρέπει να καλλιεργήσουμε αυτό το αγωνιστικό πνεύμα και να αναζητήσουμε στρατιώτες με το φανάρι
του Διογένη και την υπομονή του Ιώβ, καθήκον που γίνεται ακόμα δυσκολότερο όσο αυτός ο λαός βρίσκει ολοένα και περισσότερους γλοιώδεις τύπους για να του κάνουν τη δουλειά».
Απόσπασμα από γράμμα του Τσε στον Φιντέλ*, σταλμένο από τη ζούγκλα του Κογκό τον Οκτώβρη του 1965. Καταβάλλοντας υπεράνθρωπες προσπάθειες που πήγαζαν από την επαναστατική του συνείδηση, και αντιμετωπίζοντας την παιδιάστικη ανοργανωσιά των ντόπιων αντάρτικων ομάδων, τα οφειλόμενα στις δεισιδαιμονίες «καθυστέρηση» και φόβο τον ανταρτών και την διαφθορά πολλών από τους επικεφαλής τους, ίσως αυτές οι γραμμές να δείχνουν έναν απαισιόδοξο κομαντάντε που κουράστηκε και σκέφτεται να τα παρατήσει. Όμως το να καταγράφεις μια «απαισιόδοξη» πραγματικότητα δεν σημαίνει πως είσαι κι ο ίδιος απαισιόδοξος. Και ο Τσε έχει φροντίσει λίγες γραμμές πιο πάνω, στο γράμμα, να το τονίσει:
«Εκτός αυτού, με απασχολεί προσωπικά το γεγονός μήπως, είτε λόγω της έλλειψης σοβαρότητας από μέρους μου όταν σου γράφω είτε επειδή εσύ δεν καταλαβαίνεις απόλυτα το νόημα των γραπτών μου, θεωρηθεί ότι πάσχω από τη φοβερή ασθένεια της αναίτιας απαισιοδοξίας (…) Θα σου πω μόνο ότι εδώ, σύμφωνα με τους άντρες μας, έχω χάσει τη φήμη μου του αντικειμενικού, διατηρώντας μιαν αβάσιμη αισιοδοξία απέναντι στην υπάρχουσα κατάσταση. Μπορώ να σε διαβεβαιώσω ότι, αν δεν ήμουν εγώ, αυτό το ωραίο όνειρο θα είχε διαλυθεί εξολοκλήρου εν μέσω της γενικής καταστροφής».
Σήμερα, που ο πόλεμος μαίνεται και ο εχθρός μοιάζει ανίκητος, σήμερα, που κάποιοι κουράστηκαν από τις κακουχίες, και οι περισσότεροι παραδόθηκαν πριν ακόμα πολεμήσουν, οι λέξεις του μεγάλου επαναστάτη προβληματίζουν, εμπνέουν και οδηγούν. Όχι σαν τσιτάτα ενός ρομαντικού παρελθόντος, μα σαν ωμή πραγματικότητα ενός παρόντος που ζούμε στο πετσί μας. Δεν υπάρχει όνειρο που να μη μπορεί να υλοποιηθεί, δεν υπάρχει κορφή που να μην μπορεί να καταληφτεί, δεν υπάρχει στόχος που να μη μπορεί να επιτευχτεί, αν πρώτα ο καταπιεσμένος δεν το πιστέψει. Το δύσκολο καθήκον αυτών που αντιστέκονται είναι «με το φανάρι του Διογένη» να αναζητήσουν τους στρατιώτες μέσα στους καταπιεσμένους και με «την υπομονή του Ιώβ» να τους εκπαιδεύσουν.
*Τα αποσπάσματα της επιστολής βρίσκονται στο βιβλίο του Πάκο Ιγνάσιο Τάιμπο ΙΙ «Ερνέστο Γκεβάρα, γνωστός και ως Τσε», εκδ. Κέδρος
