Ταξίδι στο χρόνο με το Τραίνο της Καλαμπάκας (6ο Μέρος) | Η ιστορία του λήσταρχου καπετάν Φώτη Γιαγκούλα

Η ιστορία του λήσταρχου καπετάν Φώτη Γιαγκούλα | Συνέχεια από το προηγούμενο (5ο Μέρος).

Η Ιστορία του Φώτη Γιαγκούλα

Να ξεχωρίσεις τον μύθο από την αλήθεια και να γράψεις όλη την ιστορία του Γιαγκούλα είναι πολύ δύσκολο γι αυτό θα προσπαθήσουμε, όσο γίνεται μέσα από όσες μαρτυρίες βρήκαμε να δώσουμε κάποια βιογραφικά στοιχεία, το ξεκίνημα και τις τελευταίες του στιγμές, όπως μας τις περιγράφουν οι εφημερίδες της εποχής.

Εικόνα 1. Σέρβια Αύγουστος του 1920. Ο Γιαγκούλας τραυματισμένος και αιχμάλωτος. Δίπλα του ο Δήμαρχος Σερβίων, Κοντοδίνας και ο Αποσπασματάρχης, ανθυπομοίραρχος Αναγνωστάκης.

 

Αφήγηση Ενωμοτάρχη Σπύρου Καζατζή

Μια εκδοχή της ιστορίας του Φώτη Γιαγκούλα αφηγείται στους δημοσιογράφους λίγες μέρες μετά την εξόντωσή του ο Ενωμοτάρχης Σπύρος Καζατζής ο οποίος ήταν στο απόσπασμα που εξόντωσε στην Κλεφτόβρυση του Ολύμπου τον Γιαγκούλα και τους συντρόφους του. Ήταν αυτός που σκότωσε τον Κώστα Τσαμίτα και φωτογραφίζονταν καμαρωτός με το κομμένο κεφάλι του ληστή στο χέρι (εικόνα 2). Γι αυτό το ανδραγάθημα προήχθη στο βαθμό του ανθυπασπιστή.

Ο Καζατζής διηγείται πως γνώριζε τον Φώτη από μικρό παιδί επειδή έτυχε να υπηρετεί σε εκείνα τα μέρη (στα Χάσια) όταν ξεκινούσε η δράση του: Το 1916 ο Φώτης ήταν χοιροβοσκός σε έναν θείο του. Το διάστημα αυτό κλάπηκαν από το χωριό, τον Μεταξά, τέσσερα ζευγάρια υποδήματα. Ο Καζατζής ως προϊστάμενος του Σταθμού ενήργησε ανακρίσεις που κατέληξαν ότι τα υποδήματα τα έκλεψε ο Φώτης Γιαγκούλας.

Ο Γιαγκούλας εξομολογήθηκε στον Καζατζή πως τα έκλεψε επειδή ο θείος του δεν του έδινε φαγητό παρά ένα κομμάτι ψωμί μουχλιασμένο. Δεν του έδινε να πάει φαγητό ούτε στη μάνα του η οποία ήταν απροστάτευτη και πεινασμένη γι αυτό έκλεψε τα υποδήματα και τα πούλησε. Ο Καζατζής τον έστειλε στη φυλακή και έκτοτε δεν έμαθε νέα του.

Εικόνα 2. Ο Ενωμοτάρχης Καζαντζής κρατώντας το κεφάλι του Κώστα Τσαμίτα

 

Αργότερα έμαθε ότι ο Γιαγκούλας ασχολήθηκε με τη Ζωοκλοπή και λιποτάχτησε από το στρατό. Τον συνάντησε όμως το 1920 στις φυλακές του Επταπυργίου όπου ο Καζατζής υπηρετούσε ως υπαρχιφύλακας. Εκεί γνωρίστηκαν καλύτερα και ο Γιαγκούλας του εκμυστηρεύτηκε ότι θα αποδράσει για να σκοτώσει τον θείο του και τον ξάδερφό του. Και όπως έμαθε αργότερα, επειδή είχε εν τω μεταξύ μετατεθεί, πράγματι ο Γιαγκούλας απέδρασε από τη φυλακή και εξόντωσε τον θείο του και τον ξάδερφό του. Έκτοτε μάθαινε τα κατορθώματά του Γιαγκούλα που εξελίχθηκε σε αιματοβαμμένος αρχιλήσταρχος. Πολλές φορές ο Καζατζής συμμετείχε στα αποσπάσματα που καταδίωκαν τον Γιαγκούλα και όπως υποστηρίζει ο ίδιος κάποτε βρέθηκε μεταμφιεσμένος σε Σαρακατσάνο και στο λημέρι του Λήσταρχου.[1]

 

Η Οικογένεια του Φώτη Γιαγκούλα

Ο Φώτης Γιαγκούλας (Φώτο τον λέγανε στο χωριό) γεννήθηκε στο χωριό Μεταξάς των Σερβίων το 1899.

Κατά τον αδερφό του Κώστα δεν ήταν από φτωχή οικογένεια, όπως αναφέρει ο Ενωμοτάρχης Καζατζής, αλλά από εύπορη.

Εικόνα 3.  Κώστας Γιαγκούλας, αδερφός του Φώτη

 

Ο μεγαλύτερος αδερφός του Φώτη, Κώστας Γιαγκούλας, όπως τον περιγράφουν οι δημοσιογράφοι, ήταν ομορφάντρας, ψηλός, ξανθωπός, γεροδεμένος με τετράγωνες πλάτες,. Ο Κώστας αφηγείται στους δημοσιογράφους, που τον συνάντησαν στην Αθήνα, σε κάποια μεταγωγή του, πως η οικογένεια Γιαγκούλα είχε 1.200 γιδοπρόβατα, 19 άλογα, βόδια, στάνες, κτήματα και ήταν από τους καλύτερους νοικοκυραίους του Χωριού. Μετά που βγήκε ο Φώτης στο κλαρί ολόκληρη η οικογένεια Γιαγκούλα (Μάνα, αδέρφια, οι γυναίκες και τα παιδιά τους ακόμα) πήραν το δρόμο των φυλακών και της εξορίας. Ολόκληρη η περιουσία της οικογένειας σκόρπισε σε χωριανούς και χάθηκε.[2]

Η Μητέρα του Φώτη λεγόταν Κατερίνα και ήταν μια γεροδεμένη γυναίκα γύρω στα εξήντα που αν ντυνόταν καλά θα φαινόταν τριάντα, επειδή δεν είχε ούτε μια ρυτίδα. Η Κατερίνα είχε παντρευτεί από τα δεκάξι της τον Δημήτριο Μπλιούμη με τον οποίο έκανε ένα γιό τον Γιάννη. Έζησε με τον Δημήτρη Μπλιούμη μόνο τρία χρόνια επειδή τον Δημήτρη τον σκότωσε ένας λήσταρχος με το όνομα Μακρηθανάσης που δρούσε παλιότερα, από Τουρκοκρατίας ακόμα, στην Περιοχή των Σερβίων και σ’ ολόκληρο το Βιλαέτι της Θεσσαλονίκης. Μετά η Κατερίνα παντρεύτηκε με τον Γιαγκούλα που μάλλον λεγόταν Τάσος (Αναστάσιος) και απέκτησε μαζί του τέσσερα αγόρια. Τον Θανάση, τον Κωνσταντίνο, τον Βασίλη και τον Φώτο. Ο Βασίλης σκοτώθηκε στον Πρώτο Παγκόσμιο πόλεμο πολεμώντας στη μάχη του Σκρα ντι Λέγκεν το 1918. Ο Φώτος βγήκε ληστής και οι άλλοι δυο, ο Θανάσης και ο Κώστας έμειναν στο χωριό και ασχολήθηκαν με την κτηνοτροφία.

 

Η μητέρα του Φώτη Γιαγκούλα, Κατερίνα, επί τρία συνεχόμενα χρόνια, πριν την εξόντωση του Φώτη, “χορεύει το χορό της εξορίας.” Ο Νομάρχης Κοζάνης την έστειλε εξορία πρώτα στη Σκόπελο και από εκεί, μετά μερικούς μήνες, στη Θάσο. Έπειτα επέστρεψε για λίγους Μήνες στο Μεταξά για να τη στείλουν πάλι εξορία, στην Αμοργό αυτή τη φορά. Τα παιδιά της Γιάννης, Θανάσης και Κώστας είχαν την ίδια αντιμετώπιση. Εξορίστηκαν οι μεν δυο πρώτοι στη Σύρο ο δε Κώστας μαζί με τη γυναίκα του και τα τρία παιδιά τους στη Σκόπελο [3].

 

Η Αρχή της δράσης του. Δάσκαλος ο λήσταρχος Χουσείν

Εικόνα 4. Ο Λήσταρχος Χουσείν απαγάγει την ξαδέρφη του Γιαγκούλα, Ελένη

Κατά μια άλλη εκδοχή που δημοσιεύτηκε σχεδόν σε όλες τις εφημερίδες της Εποχής, ο Φώτης από μικρός είχε έφεση προς την κλοπή. Έτσι σε ηλικία 14 ετών, το 1913 έκλεψε τις κότες και τα κουνέλια του συγχωριανού του τσέλιγκα Θόδωρου Αραχοβίτη ο οποίος τον κατήγγειλε στη χωροφυλακή. Ο Γιαγκούλας γι αυτή του την πράξη δικάζεται σε πέντε μήνες φυλακή και εκτίει την ποινή του στις φυλακές Κοζάνης. Εκεί διδάσκεται στην τέχνη της ληστείας από τους μεγάλους “δασκάλους” των ληστών όλης της Βαλκανικής. Την “αφρόκρεμα” της τότε εποχής όπως ήταν οι Τούρκοι ληστές των Καιλαρίων που είχαν αρχηγό τον Χουσείν. Αυτόν τον Χουσείν, τον δάσκαλό του, που είναι υπαρκτό πρόσωπο και είχε καταληστέψει ολόκληρη την Περιοχή, θα τον σφάξει ο Γιαγκούλας μερικά χρόνια αργότερα επειδή θα απαγάγει την ξαδέρφη του την Ελένη. [4]

 

Οι πρώτοι φόνοι

Όταν βγήκε από τη φυλακή ο Γιαγκούλας ήταν έτοιμος για δράση.

 

Παραμονές της Πρωτομαγιάς του 1914 κανόνιζε να γιορτάσει με τους φίλους του και τον μεγάλο του έρωτα, την Βαγγελιώ, στο δάσος «Μυρτιά» (άγνωστο αν ισχύει η ονομασία) που είναι ένα τέταρτο έξω από το Μεταξά. Τα αρνιά που θα ψήσουν αποφάσισε να τα κλέψει πάλι από τον Αραχοβίτη για να τον εκδικηθεί επειδή για χάρη του έκατσε πέντε μήνες στη φυλακή. Τα μεσάνυχτα με την παρέα του, μεταξύ των οποίων ήταν και ο Γκανάτσιος που μετέπειτα θα βγει μαζί του στο κλαρί, παίρνουν τα “γκρα” και τραβάν για το μαντρί του Αραχωβίτη. Εκεί τους όρμησε ένα μαντρόσκυλο το οποίο το σκότωσε ο Γιαγκούλας αμέσως με τη χατζάρα του. Ο τσέλιγκας Αραχοβίτης άκουσε το σκυλί και βγήκε να δει τη συμβαίνει αλλά τουφεκίζεται αμέσως από τους ληστές. Κατά τον ίδιο περίπου τρόπο σκοτώνουν τον δεκαεπτάχρονο γιό και τη γυναίκα του Αραχοβίτη, που ήταν επτά μηνών έγκυος, παίρνουν τα αρνιά και φεύγουν.

Εικόνα 5. Ο Υπαρχηγός της συμμορίας Γιαγκούλα, Γκανάτσιος που είναι ταυτόχρονα συγχωριανός και φίλος του εκτελείται μαζί με τον ληστή Μακρή στην τοποθεσία Μικρό Καρα Μπουρνού της Θεσσαλονίκης μετά από προδοσία

Την άλλη μέρα μια συγχωριανή, η Χριστίνα Νατσιού, πέρασε από το μαντρί του Αραχωβίτη, αντίκρισε το αποτρόπαιο θέαμα, σοκαρίστηκε και έβαλε τις φωνές. Μαζεύτηκαν τότε όλες οι κεφαλές του Χωριού, ο Πρόεδρος, ο Παπάς, ο Δάσκαλος και ο χωροφύλακας και έβγαλαν το συμπέρασμα ότι τους σκότωσαν οι Κομιτατζήδες που, σύμφωνα με τα λεγόμενα του Λοχία Αναγνωσταρά, πριν λίγες μέρες είχαν αποδράσει από τις φυλακές της Κοζάνης. Την επόμενη μέρα κατέφθασαν στο Χωριό όλες οι Αρχές του νομού Κοζάνης. Έγιναν ανακρίσεις από τις οποίες πέρασαν όλοι οι κάτοικοι του Χωριού αλλά δεν έφεραν κανένα αποτέλεσμα. Οπότε αναγκαστικά υπερίσχυσε η θέση του Λοχία Αναγνωσταρά ότι “τους σκότωσαν οι Κομιτατζήδες”. [5]

Συνεχίζεται….

Γράφει ο «Ο θερμαστής»

Πηγές:

1.      ΣΚΡΙΠ 26/9/1925

2.      ΕΘΝΟΣ 31/3/1925

3.      ΣΚΡΙΠ 5/10/1925

4.      ΕΘΝΟΣ 3/4/1925

5.      ΕΘΝΟΣ 11/1/1925

 

Εικόνες

1.      ΕΘΝΟΣ 29/1/1925

2.      ΣΚΡΙΠ 28/9/1925

3.      ΕΘΝΟΣ 30/3/1925

4.      ΕΘΝΟΣ 7/4/1925

5.      ΕΘΝΟΣ 27/1/1925

 

 

Εικόνα 2. Ο Ενωμοτάρχης Καζαντζής κρατώντας το κεφάλι του Κώστα Τσαμίτα

Αργότερα έμαθε ότι ο Γιαγκούλας ασχολήθηκε με τη Ζωοκλοπή και λιποτάχτησε από το στρατό. Τον συνάντησε όμως το 1920 στις φυλακές του Επταπυργίου όπου ο Καζατζής υπηρετούσε ως υπαρχιφύλακας. Εκεί γνωρίστηκαν καλύτερα και ο Γιαγκούλας του εκμυστηρεύτηκε ότι θα αποδράσει για να σκοτώσει τον θείο του και τον ξάδερφό του. Και όπως έμαθε αργότερα, επειδή είχε εν τω μεταξύ μετατεθεί, πράγματι ο Γιαγκούλας απέδρασε από τη φυλακή και εξόντωσε τον θείο του και τον ξάδερφό του. Έκτοτε μάθαινε τα κατορθώματά του Γιαγκούλα που εξελίχθηκε σε αιματοβαμμένος αρχιλήσταρχος. Πολλές φορές ο Καζατζής συμμετείχε στα αποσπάσματα που καταδίωκαν τον Γιαγκούλα και όπως υποστηρίζει ο ίδιος κάποτε βρέθηκε μεταμφιεσμένος σε Σαρακατσάνο και στο λημέρι του Λήσταρχου.^[1]