Αεροδρόμιο Κοζάνης: Τα "δυνατά σημεία" και οι προοπτικές ανάπτυξής του (γράφει η Δέσποινα Κετογλίδου)

Το αεροδρόμιο της Κοζάνης, ο Κρατικός Αερολιμένας «Φίλιππος», βρίσκεται στη θέση Πετρανά, 4 χλμ. ΝΑ της πόλης της Κοζάνης, σε υψόμετρο 634 μέτρα. Λειτουργεί ως πολιτικό αεροδρόμιο από τη δεκαετία του 1950, όπως τα περισσότερα αεροδρόμια της χώρας που αποτέλεσαν τη συνέχεια των πολεμικών αεροδρομίων που δημιουργήθηκαν

κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. To εμβαδόν των κτιριακών του εγκαταστάσεων είναι 400 τ.μ. ενώ ο διάδρομος προσαπογειώσεών του έχει μήκος 1.822 μέτρα. Διαθέτει επιβατικό και πυροσβεστικό σταθμό. Το δάπεδο στάθμευσης αεροσκαφών μπορεί να φιλοξενήσει δυο αεροσκάφη τύπου Β737 ή τρία τύπου ΑΤR (http://www.ypa.gr/our-airports/kratikos-aerolimenas-kozanhs-filippos-kakzf).

Την ευθύνη της λειτουργίας και διαχείρισης του αεροδρομίου έχει η Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας (ΥΠΑ). Το αεροδρόμιο εξυπηρετεί μόνο πτήσεις εσωτερικού, κυρίως τα επιδοτούμενα δρομολόγια τακτικών πτήσεων με την Αθήνα και εμφανίζει από τις πιο χαμηλές κινήσεις αεροσκαφών και επιβατών των ελληνικών αερολιμένων. Κατά το έτος 2018 σημείωσε αύξηση της επιβατικής του κίνησης κατά 13% περίπου έναντι του 2017 (2018: 1955 αφίξεις/2284 αναχωρήσεις, 2017:1674 αφίξεις/2074 αναχωρήσεις).

Στο σύγχρονο οικονομικό περιβάλλον, τα αεροδρόμια αποτελούν εργαλεία για την κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη των περιοχών όπου είναι εγκαταστημένα και λειτουργούν. Οι θετικές επιπτώσεις από τις δραστηριότητες που αναπτύσσουν είναι πολυποίκιλες και πολλαπλασιαστικές και αφορούν όχι μόνο στους άμεσα εμπλεκόμενους αλλά στο σύνολο των τοπικών και ευρύτερων κοινωνιών, τους επαγγελματίες και τις επιχειρήσεις των περιοχών.

Οι προοπτικές αξιοποίησης των 23 αεροδρομίων – μεταξύ των οποίων και της Κοζάνης – τα οποία παραμένουν στη διαχείριση της ΥΠΑ μετά την παραχώρηση των 14 αεροδρομίων στη FRAPORT, τελούν υπό διερεύνηση, τόσο των υπηρεσιών του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών όσο και της Ελληνικής Εταιρείας Συμμετοχών και Περιουσίας (ΕΕΣΥΠ) – πιο γνωστής ως υπερταμείο – και εξετάζονται διάφορα σενάρια όπως της παραχώρησης ή των ΣΔΙΤ. Πρόβλημα φαίνεται να αντιμετωπίζουν τα αεροδρόμια που καταγράφουν χαμηλές επιδόσεις στην επιβατική τους κίνηση όπως αυτό της Κοζάνης.

Υπάρχουν όμως προοπτικές ανάπτυξης του αεροδρομίου της Κοζάνης; Διαθέτει «δυνατά σημεία» που πρέπει να αξιοποιηθούν; Μπορεί η αξιοποίηση του αεροδρομίου της Κοζάνης να συμβάλλει στην ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής; Μπορεί το αεροδρόμιο της Κοζάνης να συνεισφέρει στο νέο παραγωγικό μοντέλο που έχει ανάγκη λόγω της «απολιγνιτοποίησης» η περιοχή της Κοζάνης και ευρύτερα της Δυτικής Μακεδονίας;

Ο Κρατικός Αερολιμένας Κοζάνης «Φίλιππος» διαθέτει το ισχυρό πλεονέκτημα της γειτνίασης με την Εγνατία Οδό και ως εκ τούτου της μείωσης της χρονοαπόστασης που το χωρίζει από τη Θεσσαλονίκη, τη Βέροια αλλά και τη Χαλκιδική. Η οδική σύνδεση, μέσω της Εγνατίας οδού και της περιφερειακής οδού της Θεσσαλονίκης, δημιουργεί τις προϋποθέσεις για ένα ευχάριστο και ασφαλές ταξίδι που σε λιγότερο από δυο ώρες φέρνει τον ταξιδιώτη από τον αερολιμένα Κοζάνης στις ακτές της Χαλκιδικής, σε μια ώρα στη Θεσσαλονίκη και σε πολύ λιγότερο στη Βέροια ή τα Γρεβενά. Τα χαρακτηριστικά του αυτά μπορούν να αξιοποιηθούν για την ανάπτυξή του σε αερολιμένα προορισμού για αεροπορικές εταιρείες χαμηλού κόστους και charter πτήσεων. Ως παράδειγμα, το αεροδρόμιο Χάαν της Φραγκφούρτης (Frankfurt-Hahn) απέχει από την πόλη της Φραγκφούρτης 120χλμ. περίπου και εξυπηρετεί αεροπορικές εταιρείες χαμηλού κόστους αντί του διεθνούς αερολιμένα Flughafen Frankfurt am Main. Η διάρκεια ταξιδιού προς και από το αεροδρόμιο Χάαν από την πόλη της Φραγκφούρτης διαρκεί περισσότερο από δύο ώρες λόγω της κυκλοφοριακής συμφόρησης που συνήθως δημιουργείται στο οδικό δίκτυο της Γερμανίας σε ώρες αιχμής. Ταυτόχρονα το αεροδρόμιο καλύπτει τις ανάγκες αεροπορικής μεταφοράς της ευρύτερης περιοχής ακόμη και του Λουξεμβούργου. Ομοίως, το αεροδρόμιο Βέετσε (Weeze) του Ντίσελντορφ απέχει 70χλμ. από την πόλη και αποτελεί τον προορισμό εταιρειών χαμηλού κόστους αντί του διεθνούς αεροδρομίου του Ντίσελντορφ (DUS).

Τα αεροδρόμια που εξυπηρετούν εταιρείες χαμηλού κόστους δεν χρειάζεται να διαθέτουν φαραωνικές εγκαταστάσεις ούτε πολυτελείς τερματικούς σταθμούς. Χρειάζονται απλό και λειτουργικό σχεδιασμό των τερματικών τους σταθμών, τα απαραίτητα ηλεκτρονικά συστήματα και διάδρομο προσαπογείωσης που να καλύπτει τις απαιτήσεις μεσαίας κατηγορίας αεροσκαφών. Πρέπει όμως να διαθέτουν ανταγωνιστική πολιτική τελών, δηλαδή χαμηλά τέλη προσγείωσης και παραμονής αεροσκαφών, εξυπηρέτησης κ.λ.π. καθόσον αυτό αποτελεί βασικό κριτήριο για την επιλογή τους ως αερολιμένες προορισμού των εταιρειών χαμηλού κόστους (LCC: Low Cost Carriers) όπως είναι η Ryanair, η WizzAir, η EasyJet, η Eurowings κ.α.. Δεν έχει παρέλθει πολύς χρόνος, πριν την εμφάνιση της πανδημίας του κορονοϊού, που η Ryanair ανακοίνωσε την περικοπή δρομολογίων της από τα αεροδρόμια Θεσσαλονίκης, Μυκόνου, Σαντορίνης και Χανίων καθώς όπως δήλωσε ο Διευθυντής Πωλήσεων & Μάρκετινγκ της εταιρείας για την Ανατολική Μεσόγειο, Νικόλαος Λάρδης «Δυστυχώς, οι χρεώσεις των ελληνικών αεροδρομίων, στην πλειοψηφία τους, ενθαρρύνουν τα δρομολόγια μόνο το καλοκαίρι και μόνο σε διεθνείς προορισμούς, τα οποία απαιτούν λιγότερα αεροσκάφη στην Ελλάδα».

Τα παραπάνω αεροδρόμια τελούν υπό τη λειτουργία και διαχείριση της Fraport GR. Επιπλέον, από το 2018 στον αερολιμένα Κοζάνης έχει εγκατασταθεί η αεροπορική σχολή «Egnatia Aviation». Η απόφαση για εγκατάσταση της σχολής στο αεροδρόμιο της Κοζάνης, παρά το γεγονός ότι η κατάσταση των υποδομών του δεν είναι καθόλου ικανοποιητική, καταδεικνύει τις δυνατότητές του στην προσέλκυση αεροπορικών σχολών που θα λειτουργούν στους χώρους του. Είναι προφανές ότι η ολοκληρωμένη αναβάθμιση των υποδομών του, τόσο του πεδίου ελιγμών και του αεροσταθμού όσο και του ηλεκτρονικού εξοπλισμού και των απαραίτητων ραδιοβοηθημάτων, θα λειτουργήσει ελκυστικά σε συνδυασμό με μια πολιτική χαμηλών τελών για την ενθάρρυνση περισσότερων εταιρειών του χώρου να επιλέξουν τον αερολιμένα Κοζάνης για την εγκατάστασή τους. Ταυτόχρονα όλα τα παραπάνω μπορούν να δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις για την γενικότερη έλξη πτήσεων γενικής αεροπορίας. Θα απαιτηθεί ωστόσο η αλλαγή του ωραρίου λειτουργίας του αερολιμένα προκειμένου να προσαρμοστεί στις απαιτήσεις της προσδοκώμενης αυξημένης κίνησης και η ομαλή λειτουργία του με την απαραίτητη στελέχωσή του και την παρουσία των αρμόδιων κρατικών υπαλλήλων (Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας, Αστυνομία κ.λ.π.) που θα διασφαλίζουν την ασφάλεια των πτήσεων και του αερολιμένα.

Ταυτόχρονα η αναβάθμιση του αεροδρομίου θα λειτουργήσει ως μοχλός προώθησης και ανάπτυξης υφιστάμενων αλλά και νέων οικονομικών δραστηριοτήτων στην περιοχή και ευρύτερα (Γρεβενά, Φλώρινα, Ημαθία, Πέλλα), όπως η ανάπτυξη του εναλλακτικού τουρισμού και του αγροτουρισμού, η προβολή των αρχαιολογικών ευρημάτων και η δημιουργία διεθνών τοπόσημων γύρω από αυτά, ο ορεινός και εκκλησιαστικός τουρισμός και ο αεραθλητισμός. Θα δημιουργήσει νέους όρους για την παραγωγική δραστηριότητα που μπορούν να συμβάλλουν στη διέξοδο από την κρίσιμη κοινωνικοοικονομική περίοδο που φαίνεται να αντιμετωπίζει η περιοχή λόγω της βίαιης «απολιγνιτοποίησης» που επιχειρείται.

Από την αδρή παρουσίαση των παραπάνω σκέψεων και προτάσεων, φαίνεται ότι η απάντηση στα ερωτήματα που ετέθησαν είναι καταφατική! Ναι, το αεροδρόμιο της Κοζάνης διαθέτει δυνατά σημεία. Ναι, το αεροδρόμιο της Κοζάνης μπορεί να συμβάλλει στην ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής και να συνεισφέρει στο νέο παραγωγικό μοντέλο που λόγω της «απολιγνιτοποίησης» έχει ανάγκη η Κοζάνη και η Δυτική Μακεδονία. Η υιοθέτηση μάλιστα ενός σχεδίου περιβαλλοντικής διαχείρισής του που θα στοχεύει στο μηδενικό αποτύπωμα άνθρακα κατά τη λειτουργία του, θα προκαλέσει επιπρόσθετη προστιθέμενη αξία για το αεροδρόμιο και ολόκληρη την περιοχή και θα σηματοδοτήσει την νέα περίοδο, όπου η περιοχή της Κοζάνης και της Δυτικής Μακεδονίας διαθέτουν «δυνατά σημεία» ικανά να υποστηρίξουν ένα νέο βιώσιμο κοινωνικοοικονομικό μοντέλο. Ίσως λοιπόν η συζήτηση για την «μετά λιγνίτη» εποχή και το σχέδιο που πρέπει να καταστρωθεί για το μέλλον της περιοχής, αξίζει να συμπεριλάβει το αεροδρόμιο της Κοζάνης και την ανάπτυξή του.

Δέσποινα Κετογλίδου

Αγρονόμος-Τοπογράφος Μηχανικός, Συγκοινωνιολόγος (Msc), Master στη Δημόσια Διοίκηση