Ακίνητοι κι αδιάφοροι - Στο δάσκαλο της ανάγκης και της διαλεκτικής Δημήτρη Βλαχοπάνο (Γράφει ο Παύλος Μουρουζίδης)

Ακούω το υπέροχο Missing you του αγαπημένου Br. Springsteen.

Κάποιες φωνές μας γοητεύουν. Εκ των υστέρων διαπιστώνουμε πως, λίγο βραχνές

, λίγο νευρώδεις, κάποιες φωνές μας γοητεύουν πριν ακόμα συνειδητοποιήσουμε το περιεχόμενο των λεγομένων τους. Bruce Springsteen, Eric Burton, Tom Waits …

Όμοια και η συγκίνηση από τη φωνή του Δασκάλου μου, του Δ. Βλαχοπάνου, ήρεμη, ελαφρά βραχνή κι «εσωτερική», σα μακρινή αντήχηση εκείνης της συγκλονιστικής φωνής του Πολυτεχνείου, του Δ. Παπαχρήστου, με την ανατριχίλα και την αγανάκτηση που προκαλούσε στα παιδικά μας αυτιά.

Κοντά πενήντα χρόνια από την εξέγερση του Πολυτεχνείου, πάνω από τριάντα χρόνια από τα σχολικά θρανία και τη μυσταγωγία του μαθήματος του Δημήτρη Βλαχοπάνου, η ίδια συγκίνηση μετά από κάθε συνάντηση μαζί του επιστρέφει, μαζί με τις ίδιες λαχτάρες κι ανησυχίες, μαζί με ερωτήματα και ραντεβού που ανανεώνονται.

Στη βιβλιοπαρουσίαση του Ήττα και Περηφάνια του περασμένου Σαββάτου, η γνώριμη και ζεστή φωνή του Δημήτρη μας κέντρισε πάλι το ενδιαφέρον και προκάλεσε την ίδια συγκίνηση για τα ίδια ζητήματα, τη λογοτεχνία, την πολιτική και το δημοκρατικό αίτημα, τον έρωτα και την επανάσταση, όπως τα υποψιαστήκαμε, τα υποθέσαμε και τα σχεδιάσαμε, σε ραβασάκια, άρθρα, σκαριφήματα και λογοτεχνικές απόπειρες.

Έχει ένα ενδιαφέρον η συγκυρία της παρουσίασης, η οποία πραγματοποιήθηκε με τη ΔΕΗ κουφάρι πια, μετά το φαγοπότι που στήσανε ιδιώτες και κυβερνήσεις και τις υγειονομικές-πολιτικές-κοινωνικές “κόκκινες ζώνες” να ορίζουν στην κυριολεξία πια το χώρο παρουσίας μας, συζήτησης και διακίνησης ιδεών.

Ενδιαφέρον επίσης, είχε η απουσία συγκεκριμένων πολιτικών δυνάμεων, οι οποίες τότε έπαιξαν τον αποφασιστικό ρόλο στην απεργία του ’88, λάμψανε όμως δια της απουσίας τους από μια εκδήλωση η οποία απέτισε φόρο τιμής στην αυταπάρνηση και το αγωνιστικό φρόνημα των δυνάμεών της, τότε.

Αναρωτιέμαι αν η ακινησία και η απουσία εν προκειμένω υποδηλώνει στοχοπροσήλωση σε … “υψηλότερους στόχους” ή τελικά … αδιαφορία. Πώς γίνεται να μην παραλείπονται χαιρετισμοί σε συνέδρια αστικών κομμάτων και σταθερά να παραγνωρίζονται όμορες δυνάμεις και φωνές, με κοινές αν μη τι άλλο, διεκδικήσεις και στόχους;

Στο πλαίσιο ενός μικρού πολιτιστικού-πολιτικού φεστιβάλ, επιλέξαμε και προτιμήσαμε να κινηθούμε ανάμεσα στις στενές υγειονομικές ζώνες των πεζόδρομων και των ορίων “νομιμότητας” που υποδεικνύουν οι τοπικές αρχές, ανάμεσα στην πολιτική απαίτηση που ορίζει ο πήχυς των αναγκαίων πολιτικών και κοινωνικών διεκδικήσεων και την κοινωνική αδιαφορία των βολεμένων (!;! υπάρχουν άραγε ακόμα τέτοιοι ;!) εν μέσω κρίσης, σήψης και παρακμής.

Γράφοντας το παρόν σημείωμα, έρχεται στο νου μου εκείνο το σημείωμα του ηρωικού κομμουνιστή Α. Γκράμσι, με τίτλο Μισώ τους αδιάφορους, στο οποίο σε κάποιο σημείο λέει:

«… Μέσα στη σκόπιμη απουσία και στην αδιαφορία λίγα χέρια, που δεν επιτηρούνται από κανέναν έλεγχο, υφαίνουν τον ιστό της συλλογικής ζωής…. Φαίνεται λοιπόν σαν η μοίρα να συμπαρασύρει τους πάντες και τα πάντα, φαίνεται σαν η ιστορία να μην είναι τίποτε άλλο από ένα τεράστιο φυσικό φαινόμενο, μια έκρηξη ηφαιστείου, ένας σεισμός όπου όλοι είναι θύματα, αυτοί που τον θέλησαν κι αυτοί που δεν τον θέλησαν, αυτοί που γνώριζαν κι αυτοί που δεν γνώριζαν, αυτοί που ήταν δραστήριοι κι αυτοί που αδιαφορούσαν.

Κάποιοι κλαψουρίζουν αξιοθρήνητα, άλλοι βλαστημάνε χυδαία, αλλά κανείς ή λίγοι αναρωτιούνται: αν είχα κάνει κι εγώ το χρέος μου, αν είχα προσπαθήσει να επιβάλλω τη βούλησή μου, θα συνέβαινε αυτό που συνέβη;

Μισώ τους αδιάφορους και γι’ αυτό: γιατί με ενοχλεί το κλαψούρισμά τους, κλαψούρισμα αιωνίων αθώων. Ζητώ να μου δώσει λογαριασμό ο καθένας απ’ αυτούς με ποιον τρόπο έφερε σε πέρας το καθήκον που του έθεσε και του θέτει καθημερινά η ζωή, γι’ αυτό που έκανε και ειδικά γι’ αυτό που δεν έκανε. Και νιώθω ότι μπορώ να είμαι αδυσώπητος, ότι δεν μπορώ να χαλαλίσω τον οίκτο μου, ότι δεν μπορώ να μοιραστώ μαζί τους τα δάκρυά μου.

Είμαι ενταγμένος, ζω, νιώθω ότι στις συνειδήσεις του χώρου μου ήδη πάλλεται η δραστηριότητα της μελλοντικής πόλης, που ο χώρος μου χτίζει. Και μέσα σ’ αυτήν την πόλη η κοινωνική αλυσίδα δεν βαραίνει τους λίγους, μέσα σ’ αυτήν κάθε συμβάν δεν οφείλεται στην τύχη, στη μοίρα, μα είναι ευφυές έργο των πολιτών. Δεν υπάρχει μέσα σ’ αυτήν κανείς που να στέκεται να κοιτάζει από το παράθυρο ενώ οι λίγοι θυσιάζονται, κόβουν τις φλέβες τους. Ζω, είμαι ενταγμένος. Γι’ αυτό μισώ αυτούς που δεν συμμετέχουν, μισώ τους αδιάφορους.»

Αντόνιο Γκράμσι

11 Φεβρουαρίου 1917

Ας μη δικαιώσουμε λοιπόν τον απαισιόδοξο στίχο του μεγάλου Τ. Λειβαδίτη, όταν προεξοφλούσε:

«φτωχή ανθρωπότητα, δεν μπόρεσες

ούτε ένα κεφάλαιο να γράψεις ακόμα.»

Υ. Γ.: τις πιο θερμές μου ευχαριστίες στην Εύη Κουτρουμπάκη και στο Δάσκαλό μου Δημήτρη Βλαχοπάνο (ξανά), για τις πολύ ενδιαφέρουσες επισημάνσεις και τη συγκινητική βραδυά.

Παύλος Μουρουζίδης

Πτολεμαΐδα, 30/9/2021