Αργύρης Παφίλης - "Στον Άγιο Ζαχαρία και στο Λινοτόπι Γράμμου" (φωτο video)
Προσκύνημα στον Άγιο Ζαχαρία του Γράμμου.
Ο Γορπιαῖος του μακεδονικού ημερολογίου έχει μια γλυκάδα απίστευτη, όμως τα δελτία καιρού μιλούν συχνά για βροχές και καταιγίδες, και πώς θα πάμε στο μοναστήρι του Αγίου Ζαχαρία στο Τσάρνο του Γράμμου, δεν είναι καθόλου φρόνιμο να σε πιάσει μπόρα σε κείνο τον χωματόδρομο.
Ξημέρωσε, έδωσε ο ήλιος κι ανεβαίνει στο απέραντο ουλτραμαρίν, αφήνοντας μια ώχρινη γραμμή στο πέρασμά του. Κάτασπρα μικρά σύγνεφα περνούν αργά και παρακολουθώ την ένταση καθώς αλλάζουν συνεχώς τα σχήματά τους. Δεν χορταίνω να τα απολαμβάνω, πίνοντας τον καφέ μου και περιμένοντας τον Λευτέρη να έρθει από τη Θεσσαλονίκη.
(video)
Επιβιβάζομαι στο κίτρινο vitara. Καλωσορίσματα, συστάσεις. Με τον Λευτέρη γνωριζόμαστε εδώ και καιρό αλλά μόνο διαδικτυακά και είναι η πρώτη φορά που συναντιόμαστε. Ξεκινήσαμε με πολύ διάθεση, διασχίσαμε το Χελιμόδι της Σαμαρίνας, περάσαμε δίπλα από το μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου και σταματήσαμε στο Επταχώρι για καφέ αλλά και να ανταμώσουμε με την υπόλοιπη παρέα τον ιερέα Κωνσταντίνο Βασιλειάδη, τον Χάρη Τσιαΐρη και τον Βαγγέλη Τσιμόπουλο που μας περίμεναν για μια ολόκληρη ώρα στο " Cafe Rema" στης Ευαγγελίας .
Ακολουθώντας κόντρα τον Σαραντάπορο, περάσαμε από την Χρυσή, το Πευκόφυτο κάναμε μια στάση στο Κεφαλόβρυσο με τα παγωμένα του νερά και από τον Μυροβλήτη έχοντας δεξιά μας την Πάνω Αρίνα , τον Σούφλιακα και μπροστά μας την κορυφή Τσάγκος Καραούλι (1625) του Κόζακα, τραβήξαμε για το Τσάρνο.
Από το τρίστρατο της Παναγίας όπου είχαμε και την πρώτη επαφή με τις κορυφές του Γράμμου, κατηφορίσαμε ανάμεσα στο Τσάγκος Καραούλι και το Τσάρνο (1672 μ.), στρίψαμε δεξιά για τον Άγιο Ζαχαρία και χωθήκαμε στον χωματόδρομο του πυκνοδασωμένου Τσάρνου. Σ όλη τη διαδρομή των πέντε χιλιομέτρων, σε τέσσερα σημεία (στροφές) που η λάσπη από τα ρέματα δημιουργούσε προβλήματα, βρήκαμε συνεργεία που τα επισκεύαζαν και πολύ το χάρηκα. Ήταν μια μεγάλη πληγή αυτές οι στροφές που λόγω των ρεμάτων, το πυκνό της βλάστησης λάσπωναν και οι βαθιές αυλακιές των βαρυφορτωμένων φορτηγών δυσκόλευαν την διέλευση ακόμα και των 4Χ4. Μπράβο Χρήστο Γκοσλιόπουλε!
Εκεί στο μεγάλο ξέφωτο, πάνω από τα ερείπια του οικισμού Άγιος Ζαχαρίας ή Ζαγάρι, που οι κορφές των πεύκων χαμηλώνουν, στο πανόραμα που ανοίγονταν μπροστά μας σταματήσαμε για λίγο για να γιομίσει η ψυχή από ομορφιά. Στο βάθος ο Γράμμος η ψηλότερη κορυφή 2520μ. (Τσούκα Πέτσικ) και το Σακούλι με το Μουτσέλι και μπροστά στη γραμμή, η Πάνω Αρίνα (2196 μ.) , ο Σούφλικας (2149μ.) , η Μεγάλη Πέτρα (1842 μ.), η Σκάλα Γράμμουστας (1849μ.), το φαράγγι Καταφύκι που το κόβει στη μέση ο Αλιάκμονας και η Μπαρούγκα. Δάση ατέλειωτα, κορφές και λόφοι βωμοί της γραμουστιάνικης φύσης! Όλη αυτή η περιοχή έχει κηρυχθεί: Καταφύγιο Άγριας Ζωής. Θαμπωμένος από την ομορφιά ο Λευτέρης δεν μπορούσε να κάνει κάτι άλλο παρά μόνο να θαυμάζει! Ο κομψός ναός του Αγίου Ζαχαρία μας υποδέχτηκε ολόφωτος, αστραφτερός, πανέμορφος φρεσκοσυντηρημένος και όλος ο χώρος μπροστά του πεντακάθαρος, πολύ περιποιημένος! Το χάρηκε η ψυχή μου, επιτέλους κάποιος φτιάχνει μικρά θαύματα εδώ στην άκρη των συνόρων. Έκανα ένα γύρω από τον ναό και τον φωτογράφησα! Στο εσωτερικό του μπήκαμε με ευλάβεια. Ο Νικόλαος Σιώκης αναφέρει ότι η επιγραφή του υπέρθυρου ήταν γραμμένη στα βλάχικα με ελληνικούς χαρακτήρες που έλεγε τα εξής: ''Κάρι βα σ' ιντρα τρου αέστα μπισιάρκα σι βα σ' ινκλίνα κου εβλάβιε Ντουμνιτζάου βα λι ατζιούτα. Όποιος θα μπει σ' αυτόν το ναό και θα προσκυνήσει με ευλάβεια ο Θεός θα τον βοηθήσει''. Με την παρέα μου είπαμε λίγα λόγια για την ιστορία του ναού, ενώ ο Χάρης άναψε όλα τα καντήλια και ο Βαγγέλης φρόντισε για τα κεριά. Ο παπακώστας πέρασε στο λαιμό του το πετραχήλι και τέλεσε ιερή Παράκληση στην Παναγία. Το φως περνούσε από τα μικρά παράθυρα κι έπεφτε πάνω στην Αγία Τράπεζα! Βαθειά κατάνυξη μας κυρίεψε μονομιάς αλλά και εκφράσεις χαράς και αγαλλίασης γιατί επιτέλους μετά τόσα χρόνια ακούσαμε ψαλμούς σ΄ αυτόν τον παντέρμο ναό που καθημερινά αγιάζει η ερημιά και ηρέμησαν οι ταραγμένες μας ψυχές. Τους παρακλητικούς κανόνες του ιερέα συνόδευαν τα πουλιά του δάσους και ο μικρός φθινοπωρινός αγέρας που αχολογούσε πάνω στα μαυρόπευκα, πήρε τις ψαλμωδίες και τις ταξίδεψε στο Λινοτόπι, στον βράχο της Μεγάλης Πέτρας, τις πήραν τα νερά του Αλιάκμονα και τις φέρανε στη Φούσια και αντιλάλησε στο φαράγγι: ΄΄Δέσποινα, πρόσδεξαι τὰς δεήσεις τῶν δούλων σου, καὶ λύτρωσαι ἡμᾶς, ἀπὸπάσης ἀνάγκης καὶ θλίψεως΄΄ κι ο αγέρας άνοιξε την αγκαλιά του και τις ακούμπησε στα πόδια της Παναγιάς της Γραμμουστιανής. Στο τέλος της Παράκλησης ο πατέρας Κωνσταντίνος μας παρότρυνε να ψάλλαμε μαζί του το κοντάκιο: Τῇ Υπερμάχῷ Στρατηγῷ τὰ Νικητήρια ΄΄. Η συγκίνηση ήταν και είναι τόσο βαθειά που ακόμα και σήμερα με κυκλώνει και με υποβάλλει. Χρόνια ήθελα να το ζήσω αυτό και το έζησα σε μέγιστο βαθμό και όσα μέσα μου κονταροχτυπιούνται εδώ γαληνεύουν και αποξεχνιέται η καθημερινότητα. Ευχαριστώ τον Θεό και τον πατέρα Κωνσταντίνο που το πραγματοποίησαν και αξιώθηκα να το απολαύσω όχι μόνο εγώ αλλά και όλη η παρέα. Το μεσημέρι με βρήκε να περπατάω στα ερείπια του Λινοτοπίου που στα χρόνια της ακμής του ήταν ένα από τα μεγαλύτερα βλαχοχώρια και χτισμένο στο ωραιότερο τοπίο του Γράμμου.Το Λινοτόπι ή Λιντόπεα στη βλάχικη, ήταν κτισμένο σε υψόμετρο 1230μ.στις όχθες δύο ρεμάτων που λίγο πιο κάτω συναντούν του Αλιάκμονα. Σύμφωνα με τον Κεραμόπουλο η ονομασία του προέρχεται από το Ελληνοτόπι όμως ονομάζεται και Λιανοτόπι και μετά την καταστροφή του οι κάτοικοι των γύρω χωριών το ονόμασαν Παλιοχώρι. Κοιτάς τα λιθοσάρια του σπαράγματα αιώνων κι φαντασία φουρτουνιάζει. Ζωγράφοι, αργυροχρυσοχόοι, ξυλογλύπτες και κτηνοτρόφοι ήταν τα κύρια επαγγέλματα εκείνων των ανθρώπων και το Λινοτόπι κατά τον 17ο και 18ο αιώνα, γνώρισε μεγάλη οικονομική ακμή αλλά είδε και αρματωμένους ξένους να λεηλατούν έως και το τελευταίο του σπίτι.
Δίπλα στη βρύση στρώθηκαν οι τσιπουρομεζέδες, ο Λευτέρης έφερε εξαιρετικό τσίπουρο Τυρνάβου και ο θειος μου ο Χάρης μια υπέροχη γευστικότατη σπανακόπιτα και τι δεν είχε το τραπέζι μας! Το Φθινόπωρο κατεβάζει χρώματα και η διάφανη επιφάνεια του τσίπουρου μας αρπάζει ευχάριστα. Υψώνουμε τα ποτήρια στην υγεία όλου του κόσμου στέλνοντας ευχές από το Λινοτόπι του Γράμμου! Δεν θέλει πολλά ο άνθρωπος για να περάσει όμορφα και απλά! Ο παπακωνσταντίνος ενεργοποίησε το ντρον, το άφησε στον αέρα κι αυτό στην επιστροφή του μας έφερε εικόνες από το φαράγγι, την κοιλάδα του Λινοτοπίου, και της Γράμμουστας. Περάσαμε τον Αλιάκμονα που τα νερά του τούτη την εποχή είναι λιγοστά και πήραμε την ανηφοριά για την Γράμμουστα.
Πάνω από τα δάση και τα ερείπια του οικισμού Βέτερνικ σηκώνει την κορμοστασιά του ένας θεοκρέμαστος βράχος που αγγίζει τα 1496μ. Μια στάση για να δούμε το φαράγγι του Καταφυκίου και τις σπηλιές, το νοσοκομείο των ανταρτών στον εμφύλιο. Τριγύρω από την Γράμμουστα οι ψηλές κορφές του Γράμμου, η Κιάφα, το Περήφανο, το Σακούλι και το Γκούμπελ και ο νεογέννητος Αλιάκμονας με τις χαλικαρίες του να χαράζει τα σπλάχνα τους. Η γραμμουστιάνα γη που προσπαθεί να ορθοποδήσει μέσα από την ομορφιά της φύσης της, αυτός ο χιλιοπικραμένος τόπος που ακόμα μοιρολογάει τον άδικο θάνατο τόσων αντρειωμένων ψυχών, τον άδικο χαμό τόσων εφήβων. Σιγά που θα τον ένοιαζε τον Στάλιν για αυτή την σφαγή. Αρκετά τα νέα σπίτια του οικισμού και στη σειρά βαλμένα. Ξεδιψάσαμε από τα παγωμένα νερά της βρύσης. Ξαφνικά την ξάγναντη κορυφή του Περήφανου την σκέπασε αντάρα. Μαύρα απειλητικά σύγνεφα ορθώνονταν κι απλώνονταν με ταχύτητα. Επιβιβαστήκαμε στα αυτοκίνητα και φύγαμε για το Σγούρο και από την κοιλάδα του Αλιάκμονα περάσαμε στην κοιλάδα του Σαραντάπορου, διασχίζοντας τοπία εκπληκτικά. Σε κάποια σημεία είδαμε την τρομερή δύναμη του νερού και νοιώσαμε δέος. Μια στάση στο Δοτσικό για καφέ και να δούμε το πέτρινο γεφύρι του. Κοντά στο Νιδρούζι και ενώ φωτογραφίζαμε ένα από τα τελευταία κοπάδια, τα μαύρα σύγνεφα διαλύθηκαν και έγιναν άσπρα και κίτρινα στο γαλάζιο φόντο τ’ ουρανού.
Αργύρης Παφίλης
Περισσότερες φωτογραφόες εδώ:
