Ο Μπόρις Τζόνσον στην έξοδο - Η «Θάτσερ» του 21ου αιώνα προ των πυλών; (του Μιχάλη Ψύλου)

«Πόσο θα κρατήσει;» Αυτό είναι το μόνο ερώτημα που μένει να απαντηθεί αναφορικά με το μέλλον του Βρετανού πρωθυπουργού Μπόρις Τζόνσον.

Αποδυναμωμένος ακόμη περισσότερο από ένα νέο σκάνδαλο για ένα πάρτι στην Ντάουνιγκ Στρητ, τη στιγμή που όλοι οι συμπατριώτες του ήταν σε καραντίνα, ο Μπόρις Τζόνσον είναι πλέον αντιμέτωπος με μια καταιγίδα που θα τον οδηγήσει στην παραίτηση. Κάτι που συμφωνεί πλέον σύσσωμος ο βρετανικός Τύπος, ζητούν δεκάδες βουλευτές των Συντηρητικών, αξιώνει η αντιπολίτευση και θέλουν τα δύο τρίτα των Βρετανών, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις.

Ο Τζόνσον έφτασε στο σημείο να απωλέσει ακόμη και την υποστήριξη του φιλοκυβερνητικού ταμπλόιντ Τύπου, που μέχρι σήμερα ήταν η μεγάλη του δύναμη. Η πανίσχυρη «Sun»,γράφει ότι «διακυβεύεται το πολιτικό μέλλον του Τζόνσον. Η «Daily Mail» διερωτάται ειρωνικά «αν τελείωσε το πάρτι του πρωθυπουργού;», δημοσιεύοντας μια φωτογραφία του Τζόνσον μεθυσμένου στο πρωθυπουργικό αυτοκίνητο, τα τζάμια του οποίου είναι βρεγμένα, με την εξής λεζάντα: «Ο Μπόρις, μόνος του στη βροχή».

Ο «ΜπόΤζο», αναγκάστηκε να ομολογήσει και να ζητήσει συγγνώμη, στη διάρκεια μιας τεταμένης συνεδρίασης στη Βουλή των Κοινοτήτων, ότι συμμετείχε σε ένα υπαίθριο πάρτι στον κήπο του πρωθυπουργικού γραφείου στις 20 Μαΐου. «Την ώρα που οι πολίτες δεν μπορούσαν να επισκεφτούν τους ετοιμοθάνατους συγγενείς τους, έχει δημιουργηθεί πλέον ένα τεράστιο κύμα συναισθηματικής οργής, που ο Τζόνσον δεν θα μπορεί πλέον να αντιμετωπίσει», σημειώνει η γαλλική Le Monde.

«Ο Βρετανός Πρωθυπουργός απεχθάνεται να παραδέχεται τα λάθη του και από αυτή την άποψη, η συγγνώμη είναι αξιοσημείωτη και δείχνει πόσο σοβαρή είναι η κατάσταση για τον ίδιο και πόσο μεγάλη είναι η αγανάκτηση στο ίδιο του το κόμμα», γράφει η γερμανική Tagesschau. «Το πιο ντροπιαστικό για τον Μπόρις Τζόνσον δεν είναι τόσο ότι παραβίασε τους υγειονομικούς κανόνες , αλλά ότι είπε ψέματα στη Βουλή, υποστηρίζοντας στην αρχή ότι δεν γνώριζε το γεγονός», γράφει ο Guardian.

Χλευασμός για τη συγγνώμη

H ομολογία του Τζόνσον αντιμετωπίστηκε άλλωστε με χλευασμό από τα έδρανα συμπολίτευσης και αντιπολίτευσης στη Βουλή των Κοινοτήτων. Ο σερ Ρότζερ Γκέιλ, ηγετικό στέλεχος των Τόρις περιέγραψε τον πρωθυπουργό ως έναν «πολιτικά νεκρό άνδρα, που περπατά».

Ο ηγέτης των Εργατικών, σερ Κιρ Στάρμερ χαρακτήρισε τον πρωθυπουργό «γελοίο» και τον κάλεσε να παραιτηθεί. Ο ηγέτησ των Σκωτσέζων αυτονομιστών (SNP) στη Βουλή των Κοινοτήτων, Ιαν Μπλάκφορντ και ο επικεφαλής των Φιλελευθέρων Δημοκρατών Εντ Ντέιβι ζήτησαν από τον πρωθυπουργό «να φύγει για το καλό της χώρας».

Πρώην υπουργός των Τόρις, αποκάλυψε στην Independent ότι διψήφιος αριθμός Συντηρητικών βουλευτών έχουν υποβάλει επιστολές δυσπιστίας κατά του Τζόνσον. Για να εξαναγκαστεί σε παραίτηση ο πρωθυπουργός, απαιτούνται 54 τέτοιες επιστολές, που όπως φαίνεται συγκεντρώνονται. Οι βρετανοί Συντηρητικοί βλέπουν άλλωστε ότι με τον Τζόνσον στην ηγεσία τους ,ουδεμία ελπίδα έχουν να κερδίσουν στις εκλογές που προγραμματίζονται για το 2024. Δύο δημοσκοπήσεις που δημοσιεύτηκαν μετά τη «συγγνώμη» του Τζόνσον δείχνουν ότι η δημοτικότητα του πρωθυπουργού έχει υποχωρήσει 12 ποσοστιαίες μονάδες τον τελευταίο μήνα. «Για το Συντηρητικό Κόμμα», γράφει η Le Monde, «ο Τζόνσον έγινε Πρωθυπουργός μόνο και μόνο χάρη στο γεγονός ότι μπορούσε να κερδίζει πλειοψηφίες με τον εύθυμο τρόπο του. Σε όλη την πολιτική του καριέρα, κατάφερε να κάνει τον κόσμο να παραβλέπει τις ανεπάρκειες και τα ψέματά του», υποστηρίζει η γαλλική εφημερίδα.

Η Λιζ Τρας «Θάτσερ» …

Η «ατυχία» για τον Τζόνσον είναι το νέο σκάνδαλο έρχεται σε μια στιγμή που η παραλλαγή Ομικρον φαίνεται να υποχωρεί, τουλάχιστον στο Λονδίνο. Τη στιγμή δηλαδή που ο Βρετανός πρωθυπουργός θα μπορούσε να εμφανιστεί ενισχυμένος από αυτή την εξέλιξη, δεν μπορεί να γυρίσει σελίδα. Τώρα πλέον η δημόσια συζήτηση εστιάζεται αποκλειστικά στους πιθανούς διαδόχους του Τζόνσον στην πρωθυπουργία. Σύμφωνα με τα ανώτερα στελέχη των Τόρις, τρείς είναι οι υποψήφιοι για τη διαδοχή του Τζόνσον στην πρωθυπουργία: Η υπουργός Εξωτερικών, Λιζ Τρας, ο υπουργός Οικονομικών Ρίσι Σούνακ και ο υπουργός Υγείας, Σατζίντ Τζάβιντ.

Επικρατέστερη θεωρείται η 46χρονη Λιζ Τρας που διορίστηκε πρόσφατα υπουργός Εξωτερικών. Σύμφωνα με έρευνες, είναι η πιο δημοφιλής μεταξύ των Συντηρητικών υπουργών. Ίσως επειδή θυμίζει σε πολλούς τη μορφή που κυβέρνησε τη Μεγάλη Βρετανία τη δεκαετία του 1980 με ξεκάθαρη νεοφιλελεύθερη γραμμή και σκληρό χέρι: τη Μάργκαρετ Θάτσερ. Υπάρχουν άλλωστε αρκετοί παραλληλισμοί μεταξύ της «Σιδηράς Κυρίας» και της Λιζ Τρας. Σε αντίθεση με τους περισσότερους πολιτικούς, η Τρας όπως και η Θάτσερ ,δεν φοίτησε σε ιδιωτικό σχολείο. Σε αντίθεση με τη Θάτσερ, ωστόσο, η Λιζ μεγάλωσε σε ένα αριστερό«αντι-θατσερικό» σπίτι. Οι γονείς της, πήγαιναν συχνά την Λιζ σε διαδηλώσεις ενάντια στην εγκατάσταση πυρηνικών πυραύλων στην Ευρώπη, όπου κυριαρχούσε το σύνθημα: «Έξω η Μάγκι! Έξω η Μάγκι! »

Η Λιζ Τρας ακολούθησε πάντως μια πολύ πιο συμβατική σταδιοδρομία. Σπούδασε πολιτική, φιλοσοφία και οικονομικά στην Οξφόρδη και εργάστηκε για την πετρελαϊκή εταιρεία Shell. Είναι παντρεμένη και έχει δύο κόρες. Επί πρωθυπουργίαςΤερέζα Μέι, η Λιζ έγινε υπουργός Δικαιοσύνης. Ο Μπόρις Τζόνσον την διόρισε πρώτα υπουργό Οικονομικών και στη συνέχεια επικεφαλής του Φόρειν Οφις. Υπέγραψε μάλιστα μια σειρά από εμπορικές συμφωνίες μετά το Brexit, αν και κάποτε έκανε εκστρατεία υπέρ της παραμονής της Βρετανίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

…και οι άλλοι

Εκτός της Λιζ Τρας ,στην κούρσα της διαδοχής «τρέχουν» ο 41χρονος υπουργός Οικονομικών, Ρίσι Σούνακ, που είναι γιος Ινδών μεταναστών που τον σπούδασαν όμως στο Winchester, το διάσημο ιδιωτικό σχολείο. Εργάστηκε στο City προτού εισέλθει στην πολιτική και ακολουθεί μια σαφώς διαφορετική οικονομική προσέγγιση με τον Τζόνσον, ευνοώντας τους χαμηλότερους φόρους και τον αυστηρότερο περιορισμό των δημοσίων δαπανών.

Στην κούρσα της διαδοχής «τρέχει» και ο 52χρονος υπουργός Υγείας, Σατζίντ Τζάβιντ, πακιστανικής καταγωγής και πρώην τραπεζίτης. Εχει διατελέσει υπουργός Εσωτερικών, Οικονομικών και από τον Ιούνιο του 2021 επικεφαλής στο υπουργείο Υγείας.

Στις βρετανικές εφημερίδες φιγουράρουν βέβαια και άλλοι υποψήφιοι, όπως ο 55χρονος πρώην υπουργός Εξωτερικών, Τζέρεμι Χαντ,που είχε ηττηθεί από τον Τζόνσον στην εσωκομματική αναμέτρηση για την ηγεσία των Τόρις το 2019. Υποψηφιότητα αναμένεται επίσης να θέσει η 50χρονη υπουργός Εσωτερικών, Πρίτι Πατέλ, η οποία έχει σκληρή γραμμή για τη μετανάστευση, γεγονός που την καθιστά ελκυστική σε πολλούς Συντηρητικούς.