«Τι καλά το λέει τ’ αηδόνι»
Να αμφισβητήσουμε συνολικά την κυρίαρχη αφήγηση ότι η ανάπτυξη θα μας σώσει. Στο ομώνυμο παραδοσιακό τραγούδι, περιγράφεται μια σκηνή στην οποία θα άξιζε να σταθούμε για λίγο. Η αφήγηση μας μεταφέρει στον Παράδεισο.
«Στον ίσκιο κάθονται οι φτωχοί / Στον ήλιο οι αρχοντάδες
Και τους φτωχούς παρακαλούν / Και τους παρακαλούνε
Δώστε φτωχοί τον ίσκιο σας / Και πάρτε τα φλουριά μας
Ας έχουμε εμείς οι φτωχοί / ας έχουμε τον ίσκιο μας
Κι ας έχετε τα φλουριά σας / τι καλά το λέει τ' αηδόνι»
Οι παραπάνω στίχοι μάς υπενθυμίζουν ένα από τα πιο σημαντικά κομμάτια της λαϊκής κουλτούρας. Μια πηγαία περιφρόνηση ενάντια στους άρχοντες και στα «φλουριά τους». Έρχονται να αμφισβητήσουν την απόλυτη εξουσία τους. Να θέσουν ένα όριο στο τι μπορεί και τι δεν μπορεί να κάνει το χρήμα. Ενάντια στην αλαζονεία ότι όλα έχουν την τιμή τους. Με θράσος δηλώνουν ότι δεν είναι τα πάντα προς πώληση.
Η συγκεκριμένη όψη της λαϊκής κουλτούρας μπορεί σήμερα να αποτελέσει ένα κρίσιμο όπλο στα χέρια μας. Το ζωντανό νεύρο και θράσος της παράδοσης των «από κάτω» να σκέφτονται πέρα από την εξουσία που ορίζουν τα «φλουριά». Να δηλώνουν ότι υπάρχει ένας κόσμος με κοινωνικές σχέσεις και αξίες πέρα από αυτά. Οι παραπάνω στίχοι σήμερα μας καλούν να σκεφτούμε ξανά έξω από οικονομικά μεγέθη. Να σταματήσουμε να μιλάμε σαν λογιστές που μετράνε έσοδα και έξοδα. Να οριοθετήσουμε ξανά τις κοινωνικές σχέσεις, τα όνειρα και τις ανάγκες του κόσμου που δεν αγοράζεται από τα «φλουριά».
Μαζί με τη μάχη για το ψωμί να δώσουμε και τη μάχη για τις ιδέες. Ο αντίπαλος τη δίνει τη συγκεκριμένη μάχη. Καθημερινά και σε όλα τα επίπεδα. Προσπαθεί να μετατρέψει τον ανταγωνισμό και το κυνήγι για το κέρδος σε καθολική αρχή του συνόλου των κοινωνικών σχέσεων. Ζούμε, μεταξύ άλλων, τα αποτελέσματα που άφησε η επέλαση του γιαπισμού στα χρόνια της ανάπτυξης. Βλέπουμε το όριό της, που δεν είναι άλλο από τον κοινωνικό κανιβαλισμό που θεριεύει γύρω μας. Να ακολουθήσουμε τα συγκεκριμένα ίχνη σημαίνει μεταξύ άλλων να σκεφτούμε πέρα από την ανάπτυξη. Να αμφισβητήσουμε συνολικά την κυρίαρχη αφήγηση ότι η ανάπτυξη θα μας σώσει.
Σε ένα από τα γράμματά του στη φυλακή ο Γκράμσι μιλώντας για τα θέματα τα οποία θα ήθελε να μελετήσει (έργο που αποτέλεσε στη συνέχεια τα «Τετράδια της φυλακής») αναφέρει ότι κοινή βάση όλων των θεμάτων που τον απασχολεί αποτελεί «το λαϊκό δημιουργικό πνεύμα». Από αυτή την αφετηρία και μέσω μιας κριτικής επεξεργασίας βλέπει τη δημιουργία μιας νέας κοσμοαντίληψης. Μιας «συλλογικής θέλησης» που θα καταστεί ηγεμονική. Απαραίτητος όρος για να νικήσουμε στον πόλεμο εναντίων των «τζιχαντιστών του νεοφιλελευθερισμού» είναι να μην υποτιμήσουμε τη μάχη των ιδεών. Να παλέψουμε για τη δημιουργία μιας νέας «συλλογικής θέλησης», πέρα από την εξουσία του χρήματος και της καπιταλιστικής ανάπτυξης. Να μην ξεχνάμε ότι στόχος της σημερινής επίθεσης εναντίον μας δεν είναι μόνο οι εργασιακές και οι υπόλοιπες κατακτήσεις, αλλά το σύνολο των κοινωνικών σχέσεων αλληλεγγύης και αξιοπρέπειας των «από κάτω». Μας το θυμίζουν μικροί και μεγάλοι αγώνες. Στις γειτονιές της Αθήνας και στα βουνά της Χαλκιδικής. Εκεί όπου υπάρχουν πράγματα που δεν αγοράζονται με όλο το χρυσάφι του κόσμου.
