Γυναίκες της Θεσσαλονίκης στο εκτελεστικό απόσπασμα
Δεκάδες χιλιάδες γυναίκες στρατεύθηκαν στα 3,5 χρόνια της σκλαβιάς 1941-1944 στο υπέροχο κίνημα της Εθνικής Αντίστασης. Εκατοντάδες έδωσαν την ίδια τους τη ζωή στις μάχες που έγιναν στις
πόλεις και τα βουνά για την αποτίναξη της ναζιστικής κατοχής. Πάνω από 50 γυναίκες μόνο στην πόλη της Θεσσαλονίκης στήθηκαν στο εκτελεστικό απόσπασμα από τους Γερμανούς ή κατακρεουργήθηκαν από τους ταγματασφαλίτες συνεργάτες τους
του Σπύρου Κουζινόπουλου
Δεκάδες χιλιάδες γυναίκες στρατεύθηκαν στα 3,5 χρόνια της σκλαβιάς 1941-1944 στο υπέροχο κίνημα της Εθνικής Αντίστασης. Εκατοντάδες έδωσαν την ίδια τους τη ζωή στις μάχες που έγιναν στις πόλεις και τα βουνά για την αποτίναξη της ναζιστικής κατοχής. Πάνω από 50 γυναίκες μόνο στην πόλη της Θεσσαλονίκης στήθηκαν στο εκτελεστικό απόσπασμα από τους Γερμανούς ή κατακρεουργήθηκαν από τους ταγματασφαλίτες συνεργάτες τους.

Η συμβολή στον αγώνα
Ουσιαστική, ήταν η συμβολή των γυναικών στον αντιφασιστικό αγώνα του ελληνικού λαού κατά των χιτλερικών επιδρομέων. Το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο (ΕΑΜ) που αποτέλεσε τον βασικό κορμό της Αντίστασης, αμέσως μετά την ίδρυσή του, στις πρώτες του κιόλας διακηρύξεις βροντοφώναξε το σεβασμό του στα δικαιώματα των γυναικών και τις καλούσε στον αγώνα για την εθνική και κοινωνική απελευθέρωση.Όπως χαρακτηριστικά έγραφε η Μέλπω Αξιώτη στο εμπνευσμένο βιβλίο της Ελληνίδες Φρουροί της Ελλάδας: «Στην αντιφασιστική πάλη ενάντια στην ξενική κατοχή, ξεπηδά ένας νέος παράγοντας, πρώτη φορά τόσο σημαντικός και τόσο μαζικός στην ιστορία των ελληνικών αγώνων. Είναι η γυναικεία συμβολή. Επί 4 χρόνια η Ελληνίδα έδωσε στον αγώνα αυτόν τα πάντα. Θυσίασε επάγγελμα, υπάρχοντα, υγεία, τα παιδιά της και τη ζωή της. Κορίτσια του θρανίου μέσα στα ιδανικά της ΕΠΟΝ, αγρότισσες, γιαγιάδες κάτω από τα συνθήματα του ΕΑΜ και του

Η αντίσταση των γυναικών στη Μακεδονία
Στη Μακεδονία που βρισκόταν υπό διπλή κατοχή, Γερμανών και Βουλγάρων φασιστών, η γυναίκα δε μένει πίσω. Στο κάλεσμα του ΕΑΜ, της ΕΠΟΝ για αντίσταση κατά του κατακτητή, οι γυναίκες της Βόρειας Ελλάδας δίνουν το δικό τους αγωνιστικό παρόν.Η περιοχή της Θεσσαλονίκης, με το βάρος που έχει, αποκτά ιδιαίτερη σημασία για τον κατακτητή. Μα και ο υπόδουλος λαός μας απαντάει με την ίδια βαρύτητα. Και οι γυναίκες της Θεσσαλονίκης μπαίνουν στον αγώνα με πάθος και πείσμα.
Η ηρωίδα Κούλα Ελευθεριάδου στεφανώνει το άγαλμα του Βότση, στη μαχητική διαδήλωση της ΕΠΟΝ την 25η Μαρτίου, μπροστά στα έκπληκτα μάτια των κατακτητών και των ντόπιων συνεργατών τους.ΟΙ γειτονιές, το κάθε σπίτι, γίνεται εστία αντίστασης. Το Κουλέ-Καφέ, η Ξηροκρήνη, η Καλλιθέα και η Βάρνα, τα στενά του Τσιναριού, τα χαμόσπιτα της Τούμπας, οι γειτονιές της Καλαμαριάς αλλά και τα χωριά της υπαίθρου Θεσσαλονίκης πάλλονται από τον Εθνικό ξεσηκωμό κατά του κατακτητή και των ντόπιων συνεργατών του.Εκατοντάδες γυναίκες συλλαμβάνονται, βασανίζονται, εκτελούνται. Οι γυναίκες του Χορτιάτη γίνονται Ολοκαύτωμα στο μένος του κατακτητή. Και όμως, κάτω από το τσεμπέρι, μέσα στο κουβάρι, στο ζεμπίλι και με κάθε τρόπο, οι γυναίκες μεταφέρουν τα μηνύματα του αγώνα. Με το θρυλικό χωνί, η νεαρή επονίτισσα από τα Κάστρα του Γεντί-Κουλέ αντιλαλεί το σάλπισμα της λευτεριάς.Ο εχθρός, ξένος και ντόπιος, χτυπάει όπου μπορεί, όπου βρει. Γυναίκες φυλακίζονται, βασανίζονται με τον πιο φριχτό τρόπο, εκτελούνται. Αμέτρητα τα θύματα του αγώνα. Ανάμεσά στις γυναίκες, μάνες με μικρά παιδιά, νέες κοπέλες σαν το κρύο το νερό, εργάτριες, δασκάλες, γυναίκες του χωριού και της συνοικίας.Χαρακτηριστικές οι απαντήσεις τους στους χιτλερικούς κατακτητές:-«Αγαπώ την πατρίδα μου…»-«Αγωνίζομαι για τη λευτεριά και ένα

Η θυσία της ηρωίδας Κούλας Σουλιώτη
Ζωντανές οι μορφές των γυναικών που πέρασαν στο Πάνθεο των ηρώων, με πιο χαρακτηριστική την περίπτωση της 32χρονης ηρωίδας Κούλας Σουλιώτη. Είχε εξοριστεί από τη δικτατορία Μεταξά στον Άη-Στράτη, μαζί με το μονάκριβο 9χρονο αγοράκι της, τον Γιαννάκη. Το 1942 η φρουρά του στρατοπέδου εξορίστων, την παραδίδει στους Γερμανούς, οι οποίοι τη μεταφέρουν στο στρατόπεδο «Παύλου Μελά». Όταν κάποια στιγμή χρειάζεται να νοσηλευθεί ως φυματική στο Δημοτικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης, οι Γερμανοί την παραδίνουν στα χέρια του αιμοσταγούς ταγματασφαλίτη Δάγκουλα, μαζί με πολλούς Εβραίους. Τα ανθρωπόμορφα τέρατα του Δάγκουλα τους ξεγυμνώνουν, τους ληστεύουν και στη συνέχεια τους εκτελούν όλους μαζί στις 9 Σεπτεμβρίου 1944, στο Γαλλικό ποταμό.Λίγο πριν την εκτέλεση η Κούλα Σουλιώτη θα προλάβει να γράψει στον μονάκριβο Γιαννάκη της:«Σ’ αφήνω γεια γιόκα μου για πάντα. Μη λυπηθείς για το χαμό των γονιών σου, παιδί μου, τράβα το δρόμο σου χωρίς δισταγμούς, Έτσι ταιριάζει σε σένα να κάνεις. Όταν λεβέντη μου διαβάσεις αυτές τις λίγες γραμμούλες της μανούλας σου, δεν θα υπάρχω στη ζωή. Μη σε φοβίζει όμως αυτό….. Συνέχισε λεβέντη μου και συμπλήρωσε τα δικά μας κενά. Να η διαθήκη των γονιών σου Γιαννάκη. Φιλώ το μέτωπό σου για τελευταία φορά και έχε γειά για πάντα γιέ μου…»Τέτοιες και άλλες επώνυμες και ανώνυμες ηρωίδες, έδωσαν οι γενιές της Εθνικής Αντίστασης. Η ιστορία της εποποιίας για την ανεξαρτησία της πατρίδας μας και την αποτίναξη της τριπλής φασιστικής κατοχής, γράφτηκε με το αίμα τους. Η προσφορά και η θυσία των γυναικών στους αγώνες του λαού μας, ήταν σημαντική. Η απελευθέρωση της χώρας από τη ναζιστική πανούκλα, τον Οκτώβριο του 1944, ήταν καρπός που η ελληνική γη κάρπισε με το αίμα των ηρωίδων και των ηρώων της Αντίστασης.Ο Δήμος Θεσσαλονίκης, οι άλλοι δήμοι του πολεοδομικού συγκροτήματος, η κοινωνία αυτής της πόλης, έχουν καθήκον και υποχρέωση να στήσουν επιτέλους ένα μνημείο για τις εκτελεσμένες από τους χιτλερικούς κατακτητές γυναίκες της πρωτεύουσας της ελληνικής Μακεδονίας.Κατάλογος εκτελεσμένων γυναικών της Θεσσαλονίκης
Δημοσιεύουμε στη συνέχεια, με στοιχεία που χρόνια συγκεντρώναμε, έναν πρώτο κατάλογο με τα ονόματα γυναικών που εκτελέστηκαν στη Θεσσαλονίκη στη διάρκεια της κατοχής από τους ναζί και τους συνεργάτες τους, μαζί με όσα στοιχεία μπορέσαμε να συγκεντρώσουμε γιαυτές:—Αλεξόγλου Ευγενία. Από το Πεδινό Κιλκίς, μέλος του ΕΑΜ. Εκτελέστηκε από όργανα των κατακτητών στο Περιστέρι Λαγκαδά, επειδή παρότρυνε τους κατοίκους να μην πληρώσουν το φόρο της «Δεκάτης», που είχε επιβάλει η κυβέρνηση των δοσιλόγων.—Αλφανταρή Λουκία. Κάτοικος Θεσσαλονίκης. Εβραία. Κρατούμενη στου Παύλου Μελά. Εκτελέστηκε από τους ταγματασφαλίτες του Δάγκουλα μαζί με 9 ακόμη πατριώτες στις 2 Σεπτεμβρίου 1944.—Αρβανιτίδου Δέσποινα. Θεσσαλονικιά. Συνελήφθη γιατί έκρυβε στο σπίτι της την Εβραία Λουκία Αλφανταρή και οδηγήθηκε στο στρατόπεδο Παύλου Μελά. Εκτελέστηκε από τους ταγματασφαλίτες του Δάγκουλα μαζί με 9 ακόμη πατριώτες στις 2 Σεπτεμβρίου 1944.–Αφουξενίδου Σοφία. Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς και τους ταγματασφαλίτες μαζί με τις Αλεξόγλου και Βασιλειάδου—Βασιλειάδου Αναστασία. Από το Περιστέρι Λαγκαδά. Τουφεκίστηκε από τους Γερμανούς και τους ταγματασφαλίτες μαζί με τις Αλεξόγλου και Αφουξενίδου για το φόρο της «Δεκάτης».—Βελαλή Μαρία. Στέλεχος του ΕΑΜ. Για την πατριωτική της δράση εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στο στρατόπεδο Παύλου Μελά στη διάρκεια της κατοχής.–Γεωργάκη Σοφία (1927-1944). Βορειοηπειρώτισσα. Αντάρτισσα στα τμήματα των Αλβανών παρτιζάνων. Συνελήφθη από τους Γερμανούς και μεταφέρθηκε στο στρατόπεδο Παύλου Μελά. Εκτελέστηκε στις 4 Αυγούστου 1944 στον Γαλλικό ποταμό.—Γιαννακοπούλου Μαρία. Εκτελέστηκε στον Γαλλικό από τα Τάγματα Ασφαλείας στις 25 Ιουλίου 1944.–Γκάνη Ιουλία. Εκτελέστηκε στον Γαλλικό ποταμό στις 9 Σεπτεμβρίου 1944 από τα Τάγματα Ασφαλείας του Δάγκουλα, μαζί με άλλα 10 άτομα, κυρίως Εβραίους που είχαν γλυτώσει μέχρι εκείνη τη στιγμή το Ολοκαύτωμα.–Δημητριάδου Ελένη. Μέλος του ΕΑΜ, υπεύθυνη της «Εθνικής Αλληλεγγύης» του Καβακλί. (Άγιος Αθανάσιος σήμερα) Θεσσαλονίκης. Την εκτέλεσαν οι συμμορίτες των Ταγμάτων Ασφαλείας στις 25 Ιουλίου 1944, μετά από φρικτά βασανιστήρια, παρόλο που ήταν έγκυος. Το πτώμα της το πέταξαν στη συνέχεια στα χωράφια και το κατασπάραξαν τα σκυλιά.–Δημητριάδου Πολυξένη (1908-1944). Γεννήθηκε στον Άγιο Αθανάσιο Θεσσαλονίκης, διπλωματούχος μαία. Πρόεδρος της αδελφότητας Καβακλί, μέλος της «Εθνικής Αλληλεγγύης». Βασανίστηκε στα μπουντρούμια των κατακτητών και εκτελέστηκε στις όχθες του Γαλλικού ποταμού στις 25 Ιουλίου 1944 μαζί με την Ελένη Δημητριάδου, την Βικτωρία Θυμιόγλου και 17 άλλους πατριώτες.–Δούκα Γαϊτανούλα (1890-1944). Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη. Κάτοικος Άνω Τούμπας Θεσσαλονίκης. Στέλεχος της «Εθνικής Αλληλεγγύης», σύνδεσμος με τους κρατούμενους του στρατοπέδου «Παύλου Μελά». Συνελήφθη την Πρωτομαγιά του 1944 από τους ταγματασφαλίτες που την εκτέλεσαν στις 11 Μαίου 1944 μαζί με άλλους 11 πατριώτες κοντά στη Λητή.–Δούκα Καίτη (1910-1944). Θυγατέρα της Γαϊτανούλας. Τελειόφοιτη της Εμπορικής Σχολής. Οι Γερμανοί τη συνέλαβαν τον Αύγουστο του 1941 και αφού την φυλάκισαν στο στρατόπεδο Παύλου Μελά, την πήραν από εκεί και την εκτέλεσαν στις 8 Ιουλίου 1944, στην τούμπα πίσω από το στρατόπεδο. Φεύγοντας από το στρατόπεδο, ψύχραιμη και περήφανη, φώναζε στους συγκρατουμένους της: «Γειά σας, κουράγιο, συνεχίστε τον αγώνα για μια καλύτερη ζωή, ευτυχισμένη για όλους….».–Ελευθεριάδου Φωτεινή. Αγνώστων λοιπών στοιχείων. Όμηρος στο στρατόπεδο Παύλου Μελά. Εκτελέστηκε στις 8 Ιουλίου 1944 στην τούμπα πίσω από το στρατόπεδο, μαζί με την Καίτη Δούκα.–Ηλιάδου Μαρία. Κρατούμενη στο στρατόπεδο Παύλου Μελά. Εκτελέστηκε στο Γαλλικό στις 9 Σεπτεμβρίου 1944 από τα Τάγματα Ασφαλείας του Δάγκουλα, μαζί με άλλα 10 άτομα, κυρίως Εβραίους που είχαν γλυτώσει μέχρι εκείνη τη στιγμή το Ολοκαύτωμα.—Θυμιόγλου Βικτωρία (1909-1944). Συνελήφθη τον Ιούνιο του 1944 με την κόρη της στη Θεσσαλονίκη, επειδή προπαγάνδιζαν τις ιδέες του ΕΑΜ. Βασανίστηκε άγρια στα μπουντρούμια των Ες–Ες και της «ελληνικής» Ασφάλειας. Στις 25 Ιουλίου 1944, παραδόθηκε στους ταγματασφαλίτες που την κατακρεούργησαν στις όχθες του Γαλλικού ποταμού μαζί με την Πολυξένη Δημητριάδη και τους Κώστα και Αντώνη Αγιαννίδη.–Καλπαζίδη Σωτηρία. Δασκάλα, 25 χρόνων. Μέλος του ΚΚΕ. Εκτελέστηκε κάτω από φρικτά βασανιστήρια μέσα στα κρατητήρια της Γκεστάπο στη Θεσσαλονίκη.–Κανούτι Ροζαλία. Ιταλικής καταγωγής, κάτοικος Θεσσαλονίκης, μέλος της “Εθνικής Αλληλεγγύης”. Εκτελέστηκε στην τούμπα πίσω από το στρατόπεδο Παύλου Μελά στις 11 Μαΐου 1944 μαζί με τον Νίνο Κανέτι, ως Εβραίοι, αν και ήταν καθολικοί το θρήσκευμα.–Κάτη Αλεξάνδρα. Την εκτέλεσαν οι συνεργάτες των ναζί, ταγματασφαλίτες του Πούλου στις 20 Μαϊου 1944 στο Αγγελοχώρι Θεσσαλονίκης.



