Τυρρηνοί: Η αρπαγή των γυναικών από την Βραυρώνα της Αττικής από τους Τυρρηνούς (του Σταύρου Π. Καπλάνογλου)

Στις 2 προηγούμενες δημοσιεύσεις αναφερθήκαμε στην εκδίωξη των Τυρρηνών αλλά και την δολοφονία πολλών εξ' αυτών από την Αττική

όπου βρισκόταν για χρόνια μετά την κατασκευή στον 13ο αιώνα π.Χ. του '' Πελαργικού '' δηλαδή του προϊστορικού Τυρρηνικού τείχους της Ακρόπολης

Το πως εκδικήθηκαν ;

Το αναφέρει ο Αθηναίος Φιλοχόρος (340 π.Χ. - 262 π.Χ) για τον οποίο κάναμε μια μικρή αναφορά σε προηγούμενες δημοσιεύσεις μας

Ο Φιλόχορος ήταν Αθηναίος ιστορικός του 3ου π.Χ. αιώνα. Θεωρείται ο επιφανέστερος των ατθιδογράφων

Η Ατθίς ήταν το σημαντικότερο και εκτενέστερο έργο του. Αποτελούνταν από 17 βιβλία. Στα δύο πρώτα, ο Φιλόχορος αναφερόταν στους μυθικούς χρόνους της Αττικής και έδινε μια λεπτομερή περιγραφή των λατρευτικών εθίμων και τελετών. Στα επόμενα τέσσερα περιέγραφε τα ιστορικά γεγονότα που συνέβηκαν πριν την εποχή του και στα τελευταία ένδεκα εξιστορούσε τα γεγονότα της δικής του εποχής. Η αφήγησή του σταματούσε στο 262 π.Χ.

Ο λόγος της διακοπής ο θάνατος του .

Θανατώθηκε με εντολή του Αντίγονου Γονατά μετά την άλωση της Αθήνας (262 π.Χ.), επειδή κατηγορήθηκε ότι ήταν φίλα προσκείμενος στον Πτολεμαίο τον Β΄ με τον οποίο ο Αντίγονος βρισκόταν σε συνεχή διαμάχη.

Διασώθηκαν οι τίτλοι 23 συγγραμμάτων του και ένας σημαντικός αριθμός αποσπασμάτων.

Η ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΗΝ ΕΚΔΙΚΗΣΗ ΤΩΝ ΤΥΡΡΗΝΩΝ

Ένα μικρό μέρος αυτών το αποσπασμάτων αναφέρεται στους εκδιωχθέντες Τυρρηνούς

Το αρχαίο κείμενο:

'' Χρόνω δε ύστερον από ταύτης της αιτίας εχθρωδώς διακείμενοι τοις Αθηναίοις ώρμησαν εις πλοία,και κατασχόντες εις Βραυρώνα της Αττικής ,ήρπασαν παρθένους αρκτευομένας τω Θεώ τοις . Βρανωνιόις αίς συνώκησαν.Οι ουν εν Αθήνησι ρήτορες ως εν δημοκρατία πολιτευόμενοι, έθος έχουσι τους βασιλέας τυράννους καλείν αντί της παρ΄αυτοίς ίας των Τυρηννών .''

-- Ελεύθερη μετάφραση αποσπάσματος

''Χρόνια μετά την εκδίωξη τους και νοιώθοντας έχθρα για τους Αθηναίους όρμησαν με τα πλοία τους στην Βραυρώνα της Αττικής και άρπαξαν τις παρθένες κοπέλες της προεφηβικής ηλικίας, που ήταν αφιερωμένες στο θεό για εκείνη την περίοδο και τις σπίτωσαν.

Από αυτόν τον λόγο στην δημοκρατία της Αθήνας, οι πολιτικοί συνήθιζαν να αποκαλούν Τυρρηνούς (Τυράννους ) ταυτίζοντας τους βασιλείς και τους άλλους υψηλά ιστάμενους στην πολιτική, αποδίδοντας βίαια συμπεριφορά όπως των Τυρρηνών.

Λέει δηλαδή ο Φιλόχορος

Οι Τυρρηνοί δεν ξεχνούσαν την αχάριστη συμπεριφορά των Αθηναίων και όταν έγιναν αρκετά δυνατοί και με την δημιουργία στόλων που επιδίδονται σε πειρατείες, αποφάσισαν να χτυπήσουν τους Αθηναίους, εκεί που πονούσαν περισσότερο: να τους αρπάξουν τις γυναίκες και τα παιδιά.

Έχοντας ζήσει πάρα πολλά χρόνια στην Αθήνα ,ήξεραν ότι στην γιορτή της Αρτέμιδος, στη Βραυρώνα, συγκεντρώνονταν ό,τι καλύτερο υπήρχε από τον γυναικείο πληθυσμό και τα παιδιά, καθώς εκεί γινόταν μια τελετή μύησης σε κοπέλες που έφθαναν στην εποχή της ήβης, (12-16 χρόνων περίπου) υποχρεωτικά.

ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ Η ΒΡΑΥΡΩΝΑ

Η Βραυρώνα βρίσκεται στην Ανατολική Αττική, στα Σπάτα, κοντά στην Αρτέμιδα.

Σήμερα, από το ναό της Βραυρωνίας Αρτέμιδας σώζεται μόνο η κατώτατη στρώση θεμελίων και αυτή όμως είναι ελλιπής.

Τίποτε δε σώθηκε από το λατρευτικό άγαλμα της θεάς, το οποίο μερικοί ταυτίζουν με το “άγαλμα ορθόν” των επιγραφών της Αθηναϊκής Ακρόπολης και το αποδίδουν στον Πραξιτέλη, στο οποίο έχουν αναφερθεί ο Ευρυπίδης, ο Παυσανίας και ο Πλούταρχος.

Η ΠΙΣΤΗ ΤΩΝ ΑΘΗΝΑΙΩΝ ΣΤΗΝ ΑΡΤΕΜΗ

H Άρτεμις για τους Αθηναίους και όλους τους Ελληνες που πίστευαν στους δώδεκα θεούς η Άρτεμη έχει στενή σχέση με τους νέους και ήταν η προστάτιδα των εφήβων (κουροτρόφος).

Αφήνοντας για αρκετό διάστημα στο ιερό της Αρτέμιδος τους νέους (αγόρια και κορίτσια ) πίστευαν ότι η ίδια η θεά αναλάμβανε την ανατροφή των νέων και τους οδηγούσε ως το κατώφλι της εφηβείας, όπου οι ίδιοι, αφήνοντας την παιδική ηλικία, οφείλουν να εξελιχθούν σε ώριμους ενήλικες και να ενταχθούν πλήρως στην κοινωνία.

Η λατρεία της σχετίζεται με τελετές μετάβασης των νέων, τόσο των κοριτσιών όσο και των αγοριών, από την εφηβεία στην ενήλικη ζωή.

Είχαν πίστη στην Άρτεμη γιατί πίστευαν είχε την ιδιότητα της γονιμοποιού δύναμης, η οποία δίνει ευφορία και πολλαπλασιάζει τα φυτά, τα ζώα και τους ανθρώπους.

Αν και η ίδια, ως παρθένος, απορρίπτει κάθε ερωτική επαφή, ταυτόχρονα λατρεύεται ως προστάτιδα των τοκετών.

Και είναι αυτή που βοηθούσε τις γυναίκες στους πόνους των τοκετών, καθώς είναι το τελευταίο στάδιο της ωρίμανσης των κοριτσιών, για την οποία είναι υπεύθυνη η θεά.

Επίσης, η γέννα, με τις κραυγές και τις οδύνες που την συνοδεύουν, όπως συμβαίνει και στα ζώα, εκφράζει την ζωώδη πλευρά της θηλυκότητας, η οποία απομακρύνεται από την πολιτισμένη εικόνα της γυναίκας στην αρχαία Ελλάδα, ως ενάρετης συζύγου και μητέρας

Η Άρτεμις, ήταν η φύλακας σε κάθε στάδιο της αναπαραγωγικής διαδικασίας: ακριβώς πριν την εφηβεία, την παραμονή του γάμου, μεταξύ του γάμου και της πρώτης εγκυμοσύνης, κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, και κατά τον τοκετό.

ΤΟ ΙΕΡΟ ΤΗΣ ΑΡΤΕΜΗΣ

Στο ιερό, εκτός από την Άρτεμη, που αποτελεί μια από τις αρχαιότερες θεές στο πάνθεον των θεών λατρευόταν η Ιφιγένεια, η Λητώ, ο Απόλλων και ο Διόνυσος.

Τα πλούσια αναθήματα που βρέθηκαν και εκτίθενται στο Μουσείο αποδεικνύουν τη λατρεία της Αρτέμιδας, ως θεάς της φύσης, κουροτρόφου, προστάτιδας των παιδιών, καθώς και των μικρών ζώων.

Η γιορτή που γινόταν, προς τιμή της θεάς είχε πολύ μεγάλη φήμη και συγκεντρωνόταν πολύς κόσμος, απ’ όλη την Αττική, ιδιαίτερα, όμως, από την πόλη της Αθήνας.

Μια μεγαλοπρεπής πομπή ξεκινούσε, κάθε 5 χρόνια, από την Ακρόπολη, για να γιορτάσει τα Βραυρώνια στο ιερό της θεάς, κατά τη διάρκεια των οποίων, εκτός από τις θυσίες πραγματοποιούνταν αθλητικοί και μουσικοί αγώνες, καθώς και αρματοδρομίες.

Σημαντική στιγμή της γιορτής, ήταν η τελετή των Αρκτείων, με την οποία, τα νεαρά παιδιά ολοκλήρωναν τη μύησή τους.

(Επρόκειτο για μια τελετή μυστηριακού χαρακτήρα, στην οποία έπαιρναν μέρος τα κορίτσια, πριν φθάσουν στην ηλικία της ήβης.

Οι παρθένες, που ονομάζονταν Άρκτοι, έπαιρναν, υποχρεωτικά, μέρος στην τελετή των Βραυρωνίων, που γινόταν κάθε τέσσερα χρόνια).

Στο ναό αυτό της Αρτέμιδος (Βραυρώνιον) κοριτσάκια ηλικίας 5 με 10 ετών έμεναν εκεί προσφέροντας κάποιες υπηρεσίες στη θεά.

Ήταν για ένα ορισμένο χρονικό διάστημα.

Ονομάζονταν τα κορίτσια χαρακτηριστικά "άρκτοι" δηλαδή αρκούδες.

Ο λόγος ήταν ότι τα παιδιά αυτά τα είχαν υποσχεθεί η μάνες τους πριν γεννηθούν στην Άρτεμη για να γεννηθούν γερά. Ως εκ τούτου εκείνη ήταν προστάτιδα των λεχώνων και τον επίτοκων.

Όταν αυτά μεγάλωναν πιστευόταν ότι είχαν την βοήθειά της σαν γίνονταν σύζυγοι.

Ήταν γυμνές ή με κροκωτούς χιτώνες και στεφάνι στην κόμη.

Βρίσκονταν τριγύρω από το βωμό και χόρευαν και αυτό γινόταν μέχρι την ωρίμανσή τους.

Η ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΤΗΣ ΑΡΤΕΜΙΔΟΣ

Η ακτινοβολία του ιερού της Βραυρωνίας εκτεινόταν βόρεια στο ιερό της Αρτέμιδας Ταυροπόλου, στο Δήμο Αραφηνίδων Αλών (σημερινή Λούτσα), καθώς σχετίζονται με την Ιφιγένεια , η οποία σύμφωνα με τον Ευριπίδη ήταν κλειδούχος ιέρεια της Αρτέμιδας και λατρευόταν στη Βραυρώνα, ως χθόνια ηρωίδα, με κέντρο λατρείας το σπηλαιώδη τάφο της.

ΑΡΠΑΓΗ ΓΥΝΑΙΚΟΠΑΙΔΩΝ ΣΤΗΝ ΓΙΟΡΤΗ ΤΗΣ ΑΡΤΕΜΙΔΟΣ, ΣΤΗ ΒΡΑΥΡΩΝΑ

Για να εκδικηθούν λοιπόν τους Αθηναίους, (οι οποίοι τους έδιωξαν από την Αττική,) έκαναν επιδρομή στη Βραυρώνα, κατά την εορτή της θεάς Άρτεμης και άρπαξαν μεγάλο αριθμό γυναικών και παρθένων, τις οποίες μετέφεραν στη Λήμνο ως ερωμένων.

Από αυτές τις συνευρέσεις γεννήθηκαν παιδιά την ανατροφή των οποίων είχαν οι Αθηναίες μητέρες τους

Όμως, οι Αθηναίες μεγάλωσαν τα παιδιά,τα οποία τα ανέθρεψαν, σύμφωνα με τις αθηναϊκές παραδόσεις.

Φοβισμένοι οι Πελασγοί εξόντωσαν τα παιδιά και τις μητέρες τους.

Από την ειδεχθή αυτή πράξη προήλθε η παροιμιώδης έκφραση “Λήμνια κακά”.

Αυτή είναι η μια εκδοχή για την προέλευση της φράσης.

Γιατί υπάρχει και δεύτερη εκδοχή που δεν έχει σχέση με τους Τυρρηνούς αλλά έχει σχέση με την Λήμνο

Λεπτομέρειες στην επόμενη δημοσίευση.