Ταξίδι στο χρόνο με το τρένο της Καλαμπάκας. Η Κοζάνη το 1926 (Μέρος 13ο)
Συνέχεια από το προηγούμενο (Μέρος 12ο)
Η Κοζάνη το 1926
Στα 1926 ο νομός Κοζάνης έχει αρχικά Νομάρχη τον Παγκαλικό Κοζύρη (σ.σ Στην κατοχή διορίστηκε από τους Γερμανούς Νομάρχης Λασισθίου) [1] ο οποίος μετά το αντιπραξικόπημα του Κονδύλη αντικαθίσταται από τον Καφανταρικό Νίκα που στις εκλογές γίνεται αντικείμενο διχασμού των Κοζανιτών. Ο λόγος είναι ότι μερίδα της Κοζανίτικης άρχουσας τάξης και του λαού, κατήγγειλε τον Νομάρχη κ. Νίκα ότι «στις βουλευτικές εκλογές του Νοεμβρίου υποστήριξε σκανδαλωδώς το κόμμα του Καφαντάρη» και ο νομός έγινε «τσιφλίκι» του Κουπαρούσου, υποψηφίου βουλευτή του Καφαντάρη. [2]
Ο Νομάρχης καλείται σε απολογία από τον Γενικό Διοικητή Μακεδονίας όπου αρνείται τις καταγγελίες. Ισχυρό στήριγμα στο πλευρό του κ. Νίκα βρίσκεται το Δ.Σ της «Ένωσης Συντεχνιών Κοζάνης» το οποίο τότε είχε μεγάλη δύναμη και το Δ.Σ μόλις είχε επανεκλεγεί (Μάιος του 1926).
Το Δ.Σ της Ε.Σ.Κ δια του πρόεδρου της «ρέκτη» κ. Λουλόπουλου με επιστολή στον Γενικό Διοικητή εκφράζει την στήριξη στον Νομάρχη κ. Νίκα και αναφέρει ότι άδικα και για λόγους ιδιοτελείς καταγγέλθηκε. Ο κύριος Νίκας μετά από την παρέμβαση αυτή της Ε.Σ.Κ επανέρχεται στη θέση του… [3]
Για την ιστορία αξίζει να αναφέρουμε ποιοι αποτελούσαν το Δ.Σ της Ένωσης Συντεχνιών Κοζάνης το 1926:
Πρόεδρος: Λουλόπουλος
Ζαχαροπλαστών: Δαβάνης
Υποδηματοποιών: Καραμπέτσας
Σανδαλοποιών: Πατιάς
Τσαρουχοποιών: Δραγατσίκας
Βυρσοδεψών: Καγιάννης
Εργατών: Χατζηάγης
Οπωροπωλών: Καρπούζας
Λαχανοπωλών: Βαχτσεβάνος
Σιδηρουργών: Προκοπίου
Χαλκοποιών: Παγκαρλιώτας
Εριουργών: Πιτένης
Σαμαράδων: Καραμίχος
Ραπτών: Πούχιας
Πολεμιστών: Σαργκάνας
Εφέδρων αξιωματικών: Λιόντας Κουπαραγάς [4]
Εικόνα 1. Αστέριος Τέρπου. Δήμαρχος Κοζάνης
Δήμαρχος στην πόλη της Κοζάνη ήταν ο Αστέριος Τέρπου τον οποίον τον μήνα Οκτώβριο τον εγκατέλειψαν πολλοί Δημοτικοί Σύμβουλοι της παράταξής του καταγγέλλοντας, δημόσια, κακή διαχείριση των δημοτικών θεμάτων. Οι εν λόγω δημοτικοί σύμβουλοι δηλώνουν ότι για αυτούς του λόγους αίρουν την εμπιστοσύνη τους στο Δήμαρχο. Το ίδιο διάστημα και για τους ίδιους λόγους παραιτείται ο δημοτικός σύμβουλος Αργύρης Τσούμης ο οποίος μάλιστα διεύθυνε το Δημαρχείο για μεγάλο χρονικά διάστημα. Ο ίδιος εκτύπωσε και διένειμε χιλιάδες ανακοινώσεις στις οποίες εκθέτει λεπτομερώς τη «μεροληπτικότητα του Δημάρχου ιδίως δε δια την πραγματοποίηση του νέου Σχεδίου Πόλεως το οποίον γίνεται συμφώνως των ορέξεων και συμφερόντων ενός εκάστου.» Ομολογουμένως δε αν επισκεφτεί κανείς την οδό Τριανταφυλλίδη από όπου άρχισε το Σχέδιο Πόλεως θα αντιληφθεί ότι «ο καθένας» διευθύνει τις υπηρεσίες του Δήμου.[5]
Εικόνα 2. Ρεπορτάζ της εφημερίδας ΦΩΣ στην Κοζάνη [18]
Ρεπορτάζ της εφημερίδας «Φως» για την Κοζάνη
Θα δούμε την Κοζάνη του 1926 αρχικά «με τα μάτια» ενός ανταποκριτού της εφημερίδας της Θεσσαλονίκης «ΦΩΣ» ο οποίος την επισκέφτηκε το Καλοκαίρι του 1926 και αποτύπωσε τις εντυπώσεις του με δυο ρεπορτάζ στην παραπάνω εφημερίδα:
«Όταν ένας, μετά από μια περιοδεία φτάσει στην Κοζάνη αντιλαμβάνεται την υπεροχή της από τις άλλες πόλεις της Δυτικής Μακεδονίας». Με τη βοήθεια του τότε Νομάρχου κ. Κοζύρη ο ανταποκριτής «με τα μάτια του αμερόληπτου παρατηρητή» φιλοδοξεί να παρουσιάσει τα σημαντικότερα προβλήματα της Κοζάνης.
Τα σημαντικότερα προβλήματα που εντοπίζει ο συντάκτης στην Κοζάνη εκείνη την εποχή είναι: Ο ηλεκτροφωτισμός, οι υπόνομοι, τα βυρσοδεψία, το ρυμοτομικό, το γυμναστήριο και κάποια άλλα μικρότερης σημασίας.
Ο Ηλεκτροφωτισμός της Κοζάνης
«Όσο ανοιχτόκαρδη είναι η Κοζάνη την ημέρα, τόσον απαισία γίνεται τη νύχτα με τον αρχέγονο φωτισμό της. Δια να συμβαδίσει και η Πόλις αύτη με τας συγχρόνους ανάγκας απεφασίσθη να ηλεκτροφωτιστεί. Προς τούτο υπεγράφη σύμβασις μετά του κ. Γκέρτσιου ο οποίος όμως δεν εφάνη συνεπής ως προς τας υποχρεώσεις του. Κατά συνέπεια τον μήνα Αύγουστο θα κηρυχθεί έκπτωτος».[6]
Όπως γνωρίζουμε από τα προηγούμενα, ο κύριος Γκέρτσιος, ενώ ανέλαβε να κατασκευάσει τον ηλεκτροφωτισμό με ένα συγκεκριμένο τίμημα δεν προχωρούσε το έργο εκβιάζοντας τον Δήμαρχο για να πάρει πολύ μεγαλύτερα ποσά.[7] Ο Δήμαρχος όμως δεν υπέκυψε στους εκβιασμούς και έτσι η Κοζάνη συνέχιζε να καίει ακόμα γκάζι όταν άλλες πόλεις όπως η Βέροια, η Καστοριά και άλλες είχαν προ πολλού ηλεκτροφωτιστεί.
Το διάστημα στο οποίο αναφερόμαστε πολλά καταστήματα έπαιρναν ρεύμα από το κ. Λεωνίδα Βοσνιάκο ιδιοκτήτη του κινηματογράφου «ΩΡΙΩΝ» ο οποίος είχε μια γεννήτρια και είχε παραγγείλει ακόμα μία μεγαλύτερη, ισχύος 60 ίππων για να ηλεκτροδοτήσει και άλλα καταστήματα και πολλές κατοικίες. [8]
Ο κινηματογράφος «ΩΡΙΩΝ» ο οποίος αργότερα μετονομάστηκε σε «ΤΙΤΑΝΙΑ» βρισκόταν επί της οδού Βενιζέλου και έκανε έναρξη των παραστάσεών του στις 27/10/26. «Η πολυτέλεια της αιθούσης και ο φωτισμός παρουσίασαν αληθινάς εκπλήξεις». Ο κινηματογράφος ο οποίος διαθέτει μια μεγάλης ισχύος ηλεκτρογεννήτρια προτίθεται να ηλεκτροδοτήσει και ένα ολόκληρο οικοδομικό τετράγωνο στο κέντρο της Πόλης.[9]
Η Κοζάνη αντιστέκεται στο φουστόμετρο.
«Κατόπιν του διατάγματος «περί κοντών φουστών» παρατηρήται εις την πόλιν μας ζωηρά συγκίνησις εις το γυναικείον φύλον με τη διαφορά ότι καίτοι ο νόμος αυτός άρχισε να εφαρμόζεται, εις την πόλιν μας οι δεσποινίδες, δια το πείσμα, φορούν ακόμα κοντότερα κι από πριν ακόμα».[10]
Κόντρα ΔημάρχουΤέρπου με τον Μητροπολίτη Ιωακείμ
Όταν ο Μητροπολίτης Ιωακείμ ήρθε στην Κοζάνη ζήτησε να καταργηθεί η υπάρχουσα εκκλησιαστική Επιτροπή και στη θέση της δημιουργήθηκε μια άλλη ελεγχόμενη από τον ίδιο τον Μητροπολίτη. Η Επιτροπή αυτή αποφάσισε να κατεδαφίσει μέρος του ναού του Αγίου Νικολάου προς εξεύρεση χώρου. Όταν το πληροφορήθηκε αυτό ο Δήμαρχος τηλεφώνησε στον αρμόδιο Υπουργό και ζήτησε την παρέμβαση του εισαγγελέα ο οποίος διέταξε την παύση των εργασιών. Η Εκκλησιαστική Επιτροπή συνεδρίασε υπό την προεδρία του Ιωακείμ και απεφάνθη ότι δεν έλαβε γνώση της απόφασης του εισαγγελέα και έτσι το θέμα παραπέμφθηκε στη δικαιοσύνη. [11]
Εικόνα 3. Ο Μητροπολίτης Ιωακείμ
Ο Μητροπολίτης Ιωακείμ εξορίζεται στην Αυστραλία
Η κόντρα με τον Μητροπολίτη παίρνει διαστάσεις και κάποιες οργανώσεις εφέδρων αξιωματικών, αρχικά, απαιτούν την απομάκρυνσή του. Στο πλευρό τους εμφανίζονται κάποιες συντεχνίες και κάποια προσφυγικά σωματεία. Από την άλλη πλευρά ισχυρές είναι και οι δυνάμεις που υποστηρίζουν τον Ιωακείμ και απαιτούν να παραμείνει στη θέση του. Πρώτος απ όλους είναι ο πρόεδρος των συντεχνιών κ. Λουλόπουλος (πρόεδρος των προέδρων ονομάζεται και εκπροσωπεί είκοσι μαζικούς φορείς της Κοζάνης).[12] Πολιτικά φαίνεται πως τον Μητροπολίτη Ιωακείμ τον στηρίζουν οι φορείς που πρόσκεινται στον Βενιζελισμό και την αποπομπή του ζητούν οι αντιβενιζελικοί.
Οι υποστηριχτές του Ιωακείμ προβαίνουν καθημερινώς σε διαδηλώσεις απαιτώντας να παραμείνει ο Μητροπολίτης στη θέση του.[13]
Παρ` όλες τις διαμαρτυρίες ο μητροπολίτης Ιωακείμ, στις αρχές Μαΐου του 1926 μετατίθεται (εξορίζεται) σε κάποια παροικία της Αυστραλίας κατόπιν εντολής του Πατριάρχη.[14] Προφανώς την εξόριση του Ιωακείμ στηρίζει και ο δικτάτορας Θ. Πάγκαλος. Τη θέση του στην Μητρόπολη Κοζάνης, με εντολή του Πατριάρχη καταλαμβάνει ο Μητροπολίτης Ευγένιος ο οποίος όμως δεν παρουσιάζεται ουδέποτε στην Πόλη.
Οι διαμαρτυρίες του λαού και των Φορέων της Κοζάνης συνεχίζονται (τα 8/10 φορέων και πολιτών είναι στο πλευρό του) με αίτημα την επάνοδο του Ιωακείμ στην Κοζάνη. Μετά από την πάνδημη απαίτηση του λαού της Κοζάνης ο Μητροπολίτης Ιωακείμ επιστρέφει πανηγυρικά στην Μητρόπολη Σερβίων και Κοζάνης. Οι έφεδροι αξιωματικοί δυσανασχετούν και επισκέπτονται τον Νομάρχη ο οποίος αναγκάζεται να τους υποσχεθεί ψευδώς πως ο Ιωακείμ επιστρέφει ως ιδιώτες.[15] Η εξορία του Ιωακείμ στην Αυστραλία διήρκησε περίπου τρεις μήνες.
Τα εγκαίνια των λουτρών.
Την Δευτέρα 16 Μαΐου του 1926 «ετέθη ο θεμέλιος λίθος» των λουτρών της Κοζάνης, (κτίριο που σήμερα στεγάζεται το Λαογραφικό Μουσείο Κοζάνης) τα οποία έγιναν με έξοδα του Συλλόγου Κοζανιτών μεταναστών της Αμερικής. Ομίλησε ο δικηγόρος κ. Καράτζιας ο οποίος ευχαρίστησε το σύλλογο Κοζανιτών Αμερικής. Στη συνέχεια πήρε το λόγο ο Δήμαρχος Αστέριος Τέρπου ο οποίος υποσχέθηκε ότι θα συνδράμει και ο Δήμος για την περαίωση του έργου αλλά και για τη δημιουργία Δημοτικού Νοσοκομείου. Ο δικηγόρος κ. Λιόντας στην αγόρευσή του τόνισε εκτός των άλλων την άμεση ανάγκη δημιουργία γυμναστηρίου για την άθληση των νέων.[16]
Εικόνα 4. Τα εγκαίνια των λουτρών (σημερινό λαογραφικό μουσείο)
Το Ρολόι στο καμπαναριό του Αγίου Νικολάου συνεχίζει «κοιμώμενο» από την προηγούμενη χρονιά. Κάπου-κάπου «ξυπνάει» και χτυπάει «ότι ώρα του καπνίσει». Πότε μεσημεριάτικα και πότε μεσάνυχτα. Ο Γ. Καβαλάρης, πρόσφυγας από τη μικρά Ασία, προσφέρθηκε να το φτιάξει και μάλιστα «να πλουτίσει τούτο με τρεις ετέρας εμφανίσεις αλλά η Εκκλησιαστική Επιτροπή δε δέχτηκε» οπότε συνεχίζει τον ύπνο του.[17]
Συνεχίζεται…
Γράφει ο «Θερμαστής»
Πηγές
- ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ 10/8/1944
- ΦΩΣ 22/10/1926
- ΦΩΣ 20/10/1926
- ΦΩΣ 20/10/1926
- ΦΩΣ 28/10/1926
- ΦΩΣ 1/8/1926
- ΦΩΣ 23/3/1926
- ΦΩΣ 11/12/26
- ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΑ ΝΕΑ 15/10/1926
- ΦΩΣ 21/1/1926
- ΦΩΣ 27/3/1926
- ΦΩΣ 27/4/1926
- Μακεδονικά Νέα 30/4/1926
- ΦΩΣ 13/5/1926
- ΦΩΣ 28/8/1926
- ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΑ ΝΕΑ 22/5/1926
- ΦΩΣ 27/8/1926
- Εικόνα 2. ΦΩΣ 1και 2/8/1926
- Εικόνα 3. ΒΟΡΕΙΑ ΕΛΛΑΣ 11/8/1935
- Εικόνα 4. Εφημερίδα Κοζάνης ΧΡΟΝΟΣ 1981
www.kozani.tv
ΠΑΤΗΣΤΕ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΤΗΝ ΕΙΚΟΝΑ ΓΙΑ ΝΑ ΔΕΙΤΕ ΟΛΑ ΤΑ ΜΕΡΗ
